Kafedrasi karimov bahrom sunnatillaevich


-jadval  Jaxon bankining «Doing Business» («Biznes yuritish») hisobotidagi


Download 0.79 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/4
Sana13.05.2020
Hajmi0.79 Mb.
#105683
1   2   3   4
Bog'liq
kichik biznes subektlarini kreditlash amaliyotini takomillashtirish yollari


2-jadval 

Jaxon bankining «Doing Business» («Biznes yuritish») hisobotidagi 

O’zbekiston Respublikasi reytingi

6

  

 

T/R 

 

Ko’rsatkichlar 

 

2014 yil 

 

2015 yil 

 

2016 yil 

O’zgarishi 

2015 yilga 

nisbatan 

1. 


Korxonani 

ro’yhatdan o’tkazish 

65

 

64



 

42

 



22 


2. 

Qurilish uchun 

ruxsatnomalar olish

 

149


 

149


 

151


 



3. 

Elektr tarmoqlariga 

ulanish

 

145



 

108


 

112


 



4. 

Mulkka bo’lgan 

huquqni ro’yxatdan 

o’tkazish

 

143


 

113


 

87

 



26 


5. 

Kreditlash

 

104


 

105


 

42

 



63 


6. 

Investorlar himoyasi

 

100


 

87

 



88

 



7. 


Soliq solish

 

118



 

117


 

115


 



8. 

Halqaro savdo

 

189


 

158


 

159


 



9. 

Shartnomalar 

ijrosini ta’minlash

 

28



 

32

 



32

 





10. 


To’lov qobiliyati

 

77



 

75

 



75

 





 

UMUMIY 



REYTING

 

141 



103 

87 



16 

 

O’zbekiston  banklari  assotsiatsiyasi  huzurida  kichik  biznes  va  xususiy 



tadbirkorlik 

sohasida 

investitsion 

loyiha 


hujjatlarini 

tayyorlashni 

moliyalashtirishga  ixtisoslashtirilgan  jamg’arma tashkil etildi. 

                                                           

6

 O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi ma’lumotlariasosida talaba tomonidan tayyorlangan. 



14 

 

2015  yilning  oktyabr  oyida  Jahon  banki  «Biznes  yuritish»  reytingini  e’lon 



qildi.  Ana  shu  reytingda  O’zbekiston  faqat  bir  yilning  o’zida  16  pog’onaga 

ko’tarilib,  87-o’rinni  egalladi.  Jahon  bankining  ma’ruzasida  O’zbekiston  keyingi 

yillarda  tadbirkorlik  faoliyati  uchun  ishbilarmonlik  muhitini  yaxshilash  sohasida 

eng  yaxshi  natijalarga  erishgan  dunyodagi  o’nta  davlat  qatoridan  joy  olgani  qayd 

etilgan.  

«Yangi  biznesni  qo’llab-quvvatlash»  deb  ataladigan  mezon  bo’yicha 

mamlakatimiz  ayni  paytda  jahonda  42-o’rinni,  tuzilgan  shartnomalar  ijrosini 

ta’minlash  bo’yicha  32-o’rinni,  iqtisodiy  nochor  korxonalarga  nisbatan 

qo’llanadigan  bankrotlik  tizimining  samaradorligi  bo’yicha  75-o’rinni  egallab 

turibdi. «Kichik biznes sub’ektlariga kredit berish» deb nomlanadigan ko’rsatkich 

bo’yicha  O’zbekiston  so’nggi  uch  yilda  154-o’rindan  42-o’ringa  ko’tarildi  va 

o’tgan yilning o’zida reytingini 63 pozitsiyaga yaxshiladi.  

O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  “Kichik  biznes  va  xususiy 

tadbirkorlik  sub’ektlariga  kredit  berishni  ko’paytirishga  oid  qo’shimcha  chora-

tadbirlar  to’g’risida”  2011  yil  11  martda  imzolangan  PQ-1501-sonli  Qarori, 

“Kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlikni  yanada  rivojlantirish  uchun  qulay 

ishbilarmonlik  muhitini  shakllantirishga  doir  qo’shimcha  chora-tadbirlar 

to’g’risida” 2011 yil 24 avgustda chiqarilgan PF-4354-sonli Farmoni va boshqa bir 

qator me’yoriy-huquqiy hujjatlarga muvofiq, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik 

sub’ektlari  uchun  turli  imtiyoz  va  qulayliklar  berildi,  imtiyozli  kreditlash  tizimi 

soddalashtirildi. Xususan: 

- kichik  biznes  sub’ektlaridan  tijorat  banklarida  milliy  valyutada  hisobvaraq 

ochgani uchun to’lov undirish bekor qilindi. 

- imtiyozli kreditlash hajmini kengaytirishni rag’batlantirish maqsadida tijorat 

banklarining  Imtiyozli  kredit  berish  maxsus  jamg’armasi  mablag’lari  hisobidan 

kreditlar  ajratishdan  oladigan  daromadlari  2016  yilning  1  yanvariga  qadar  foyda 

solig’idan  ozod  qilindi.  Bunga  asosan,  joriy  yilda  Imtiyozli  kreditlash  maxsus 

jamg’armasi  mablag’lari  hisobidan  kreditlar  1,3  barobarga  ko’paytirilib,  ularning 

hajmini 24 milliard so’mdan oshirish choralari ko’rildi. 

 


15 

 

 



3-rasm. Kichik biznes sub’ektlari va mikrofirmalar uchun yagona 

 soliq stavkasi

7

 

Kichik  biznes  va  mikrofirmalar  uchun  yagona  soliq  stavkasi  yildan  yilga 

pasayib  bormoqda.  1996  yilda  38  foiz  bo’lgan  bo’lsa,  2005  yilda  yagona  soliq 

stavkasi  15  foizga  tushirilgan.  2015  yilda  yagona  soliq  stavkasi  5  foizni  tashkil 

qilmoqda. 

 

 



4-rasm. Mikrofirma, kichik korxona va fermer xo’jaliklari uchun  

yagona ijtimoiy to’lov stavkasining o’zgarishi

8

 

                                                           

7

 

Davlat statistika qo’mitasining rasmiy ma’lumotlari asosida talaba tomonidan tuzilgan



8

 



Davlat statistika qo’mitasining rasmiy ma’lumotlari asosida talaba tomonidan tuzilgan

38% 



31% 

15% 


8% 

7% 


6% 

5% 


5% 

1996yil 


2000 yil 

2005yil 


2009yil 

2010yil 


2011yil 

2012yil 


2015yil 

0% 


5% 

10% 


15% 

20% 


25% 

30% 


35% 

40% 


1994 yil 

2000 yil 

2004 yil 

2010 yil 

2015 yil 

40% 


40% 

33% 


25% 

15% 


16 

 

Kichik  biznes  va  mikrofirmalar  to’laydigan  yagona  ijtimoiy  to’lov  miqdori 



ham  pasayish  tendentsiyasiga  ega.  1994  yilda  yagona  ijtimoiy  to’lov  40  foizni 

tashkil  qilgan  bo’lsa,  2010  yilga  kelib,  ish  haqi  fondidan  undiriladigan  yagona 

ijtimoiy  to’lov  25  foizni  tashkil  qilgan.  2015  yilda  Prezident  Qaroriga  muvofiq 

kichik korxonalar, mikrofirmalar va fermer xo’jaliklari to’laydigan yagona ijtimoiy 

to’lov 15 foizga tushirildi.  

Banklarning  barcha  filiallarida  tadbirkorlarga  yaqindan  maslahatlar  berish 

bo’yicha  “Tadbirkorlar  xonasi”  tashkil  etildi.  Shuningdek,  filiallar  va  mini 

banklarda  tashkil  etilgan  “Tadbirkorlar  burchagi”  orqali  kichik  biznes  va  xususiy 

tadbirkorlikni rivojlantirish borasida yaratilgan shart-sharoitlar, imkoniyatlar, taklif 

etilayotgan  yangi  bank  xizmatlari  to’g’risida  doimiy  ravishda  axborot  berib 

borilishi yo’lga qo’yildi. 

O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  “Kichik  biznes  va  xususiy 

tadbirkorlik  sub’ektlariga  kredit  berishni  ko’paytirishga  oid  qo’shimcha  chora-

tadbirlar  to’g’risida”  2011  yil  11  martda  imzolangan  PQ-1501-sonli  Qarori, 

“Kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlikni  yanada  rivojlantirish  uchun  qulay 

ishbilarmonlik  muhitini  shakllantirishga  doir  qo’shimcha  chora-tadbirlar 

to’g’risida” 2011 yil 24 avgustda chiqarilgan PF-4354-sonli Farmoni va boshqa bir 

qator me’yoriy-huquqiy hujjatlarga muvofiq, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik 

sub’ektlari  uchun  turli  imtiyoz  va  qulayliklar  berildi,  imtiyozli  kreditlash  tizimi 

soddalashtirildi. Xususan: 

- kichik  biznes  sub’ektlaridan  tijorat  banklarida  milliy  valyutada  hisobvaraq 

ochgani uchun to’lov undirish bekor qilindi. 

- imtiyozli kreditlash hajmini kengaytirishni rag’batlantirish maqsadida tijorat 

banklarining  Imtiyozli  kredit  berish  maxsus  jamg’armasi  mablag’lari  hisobidan 

kreditlar  ajratishdan  oladigan  daromadlari  2016  yilning  1  yanvariga  qadar  foyda 

solig’idan ozod qilindi.  

Bozor iqtisodiyotida tadbirkorlik korxonalarining hayoti va iqtisodiy faoliyati 

valyuta  operatsiyalari  bilan  bog’liqligi  ma’lum.  Tadbirkorlik  korxonalari  tashqi 

iqtisodiy  faoliyatini  amalga  oshirishda  ham  milliy  valyuta,  ham  xorij  valyutasida 


17 

 

operatsiya-larni  bajarishiga  to’g’ri  kelmoqda.  Ayniksa,  tashqi  savdo  jarayonlari 



bevosita valyuta operatsiyalari bilan bog’liq. 

Tadbirkorlikni rivojlantirish, ishbilarmonlikni huquqiy himoya qilish masalasi 

mamlakatimizda  izchil  amalga  oshirilayotgan  islohotlarning  eng  asosiy 

yo’nalishlaridan  biridir.  Keyingi  yillarda  ushbu  soha  jadal  sur’atlar  bilan  ravnaq 

topib, aholi bandligi va turmush farovonligini ta’minlashda etakchi kuchga aylandi.  

Keyingi  yillarda  zamonaviy  bozor  iqtisodiyoti  asosida  rivojlanayotgan  bir 

qator mamlakatlarda yirik korxonalarning ichki bo’linmalari bajargan avvalgi ko’p 

funktsiyalardan  voz  kechish  va  bu  funktsiyalarni  kichik  korxonalarga  berish 

jarayoni kuzatilmoqda. Aynan shu sabablarga ko’ra, yirik sanoat korxonalari soni 

qisqarib, kichik korxonalar soni o’sib bormoqda. Bu jarayon bozor iqtisodiyotining 

dinamik,  harakatchan,  yangiliklarga  hozirjavob  tarzda  o’sishi,  bozordagi  talab  va 

uning  o’zgarishiga  tez  moslashuvchan  bo’lishini  ta’minlaydi.  Shunga  muvofiq, 

O’zbekistonning  xorijiy  mamlakatlar  korxonalari  bilan  riqobatdoshlik  darajasi 

ortishiga imkon beradigan eng muhim omillardan biri kichik korxonalarning butun 

bir  tarmog’ini  vujudga  keltirishga  imkon  beradigan  qulay  shart-sharoitlarni 

yaratishdan  iborat  bo’lib,  bunday  korxonalar  yig’indisi  raqobatli  bozor  muhitini 

yaratishga imkon beradi. 

2012  yili  sohada  ruxsat  berishga  oid  80  ta  tartib-qoida,  shuningdek, 

litsenziyalanadigan  faoliyat  turlarining  15  tasi  bekor  qilingani,  moliyaviy  hisobot 

topshirishning  shakllari  va  davriyligi  1,5  barobar  qisqartirilgani  davlatning 

tadbirkorlik  sub’ektlari  faoliyatiga  aralashuvi  tubdan  qisqarganining  amaliy 

ifodasidir. Bu kabi imtiyozlar 2013 yil 1 yanvardan boshlab 65 ta statistik hisobot 

shakli va 6 ta soliq hisoboti shakli bekor qilingani e’tiborga molik. Shu bilan birga, 

tadbirkorlik  sub’ektlarini  ro’yxatga  olish,  ularni  muhandislik-kommunikatsiya 

tarmoqlariga  ulash,  eksport  tovrlarini  bojxonada  rasmiylashtirish  tartib-taomillari 

ham  sezilarli  darajada  soddalashtirildi.  Gap  shundaki,  ayni  paytda  biznesni 

ro’yxatga olish jarayoni “bir darcha” tamoyili asosida atigi ikki kun ichida amalga 

oshirilayaptiki, bu eng yaxshi xalqaro amaliyot talablariga to’la mos keladi

9



                                                           



9

 Ernazarov U. Tadbirkorlik ravnaqi va huquqiy asosi. “Xalq so’zi” gazetasi. 2013 yil 20fevral, 35-son. 



18 

 

3-jadval 



2015 yil 1 yanvar holatiga davlat xaridlari bo’yicha tovarlar etkazib 

berish uchun elektron savdolarda ishtirok etgan kichik biznes sub’ektlarining 

ulushi tahlili

10

 

 

 



№ 

 

 



Tovar (ish, xizmatlar) nomi 

 

Bitimlar 



soni 

Kichik biznes 

sub’ektlari 

bilan bo’lgan 

bitimlar soni 

 

Ulushi, % 



da 

1. 


 

Jami tuzilgan bitimlar 

 

262 293 


 

260 848 


 

99,4 


 

shu jumladan: 

 

 

 



1.1 

Kiyim  kechak,  poyabzal  va 

choyshab g’iloflar xaridi 

 

8 903 



 

8 488 


 

95,3 


1.2 

Mebel va ofis jihozlar xaridi 

 

9 703 


 

9 700 


 

99,9 


1.3 

Kompyuter  va  texnika  jihozlari 

xaridi 

 

19 026 



 

19 003 


 

99,9 


1.4 

Qog’oz  xarid  qilish  va  boshqa 

poligrafiya mahsulotlari 

 

4 272 



 

4 265 


 

99,8 


1.5 

Boshqa  tovar  moddiy  boyliklar 

xaridi va xizmatlari 

 

 



44 961 

 

 



44 824 

 

 



99,7 

1.6 


Oziq ovqat mahsulotlari xaridi 

 

150 138 



 

149 348 


 

99,5 


1.7 

Transport vositalari joriy ta’miri 

 

7 685 


 

7 680 


 

99,9 


1.8 

Boshqa 


tovarlar 

(ishlar, 

xizmatlar) 

 

17 605 



 

17 540 


 

99,6 


 

Jadval ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, kichik biznes sub’ektlariga davlat 

xaridini  amalga  oshirishda  keng  yo’l  ochib  berilgan.  Jami  tuzilgan  bitimlarga 

nisbatan  elektron  savdolarda  ishtirok  etgan  kichik  biznes  sub’ektlari  99,4  foizni 

tashkil  qilgan.  Kichik  biznes  sub’ektlari  etkazib  bergan  tovarlarning  turlari 

bo’yicha  ko’rib  chiqilganda  ham  kichik  biznes  sub’ektlarining  ulushi  99,9  va  99 

foizlarni tashkil qilgan.  

                                                           

10

 

Davlat statistika qo’mitasining rasmiy ma’lumotlari asosida talaba tomonidan tuzilgan





19 

 

Bundan  buyon  kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlik  sub’ektlarining,  ular 



tomonidan  amalga  oshiriladigan  tadbirkorlik  faoliyati  doirasida  beriladigan  da’vo 

arizalaridan da’vo bahosi eng kam oylik ish haqining: 

•  20  barobarigacha  oshirish  igacha  bo’lganda  –da’vo  bahosining  2,5  foizi 

miqdorida (amalda bo’lgan da’vo bahosining 5 foizi o’rniga); 

•  20  barobaridan  oshirish  idan  ortiq  bo’lganda  –  da’vo  bahosining  5  foizi 

miqdorida (amalda bo’lgan da’vo bahosiga qarab 10, 15 va 20 foiz o’rniga) davlat 

boji undiriladi. 

Davlat boshqaruv organlari va mansabdor shaxslarning jismoniy shaxslarning 

haq-huquqlarini 

kamsitadigan 

g’ayriqonuniy  xatti-harakatlaridan  qilingan 

shikoyatlardan  eng  kam  ish  haqining  1  barobari  oshirish  i  miqdorida  (amalda 

bo’lgan  eng  kam  ish  haqining  5  barobari  oshirish  i  miqdori  o’rniga)  davlat  boji 

undiriladi. 

Kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlik  sub’ektlari  amalga  oshiradigan 

tadbirkorlik  faoliyati  doirasida  sudlarga  uy-joylarni  ijaraga  olish  shartnomasini 

o’zgartirish  yoki  bekor  qilish  to’g’risidagi  da’vo  arizalari,  xatga  olingan  mulkni 

qaytarib  berish  to’g’risidagi  va  mulkka  oid  bo’lmagan  tusdagi  (yoki 

baholanmaydigan)  boshqa  da’vo  arizalari  bilan  murojaat  qilganda  eng  kam  ish 

haqining  25  foizi  miqdorida  (amalda  bo’lgan  eng  kam  ish  haqining  50  foizi 

miqdori o’rniga) davlat boji to’lanadi. 

 

3. Kichik biznes sub’ektlarini bank kreditlari orqali moliyalashtirish 



amaliyoti 

 

Davlatimiz Prezidenti 1996 yil 25 aprelda  qabul qilingan “Bank va banklar 



faoliyati  to’g’risida”gi  Qonunda  banklar  faoliyati,  vazifa  va  imkoniyatlari 

yoritilgan.  Banklarimiz  tomonidan  iqtisodiyotimizni  yanada  rivojlantirish 

maqsadida  ajratilayotgan  kreditlar  hajmi  oshmoqda,  buning  natijasida  ishlab 

chiqarish, xizmat ko’rsatish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlari o’z 

faoliyatini  yo’lga  qo’yish  imkoniyatiga  ega  bo’lmoqdalar  shu  bilan  birga  aholi 


20 

 

bandligining ta’minlanishi, yangi ish o’rinlarining yaratilishiga asos bo’lmoqda.  



 

O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011 yil 7 yanvarda qabul qilingan 

“2011-2015  yillarda  O’zbekiston  iqtisodiyotida  islohotlar  ko’lamini  kengaytirish 

va  chuqurlashtirish,  mamlakatda  ishchanlik  muhitini  shakllantirishning  mezonlari 

va baholash tizimini aniqlash va amalga oshirishga doir choralar-tadbirlar Dasturi 

to’g’risida”gi  PQ-1464-sonli  Qaroriga  asosan,  tijorat  banklarida  kichik  biznes 

sub’ektlariga kreditlarni ajratishda garovga qo’yilgan mulkni rasmiylashtirish bilan 

bog’liq  xarajatlarni  kreditning  umumiy  summasida  aks  ettirish  amaliyoti  joriy 

qilindi. 

O’zbekiston  Respublikasi  tijorat  banklarining  kredit  qo’yilmalarining 

o’sishini quyidagi rasmda ko’rish mumkin. 

 

 



5-rasm.  O’zbekiston Respublikasi tijorat banklari tomonidan ajratilgan 

jami kreditlari dinamikasi

11

 (1 aprel holatiga, trln.so’mda) 

 

                                                           

11

 

http://www.uzreport.uz



 

 



10 


15 

20 


25 

30 


35 

40 


45 

2013 yil 

2014 yil 

2015 yil 

2016 yil 

20,4 


26,8 

34,8 


44,1 

21 

 

Rasm  ma’lumotlariga  murojaat  qilsak,  2015  yil  tijorat  banklari  tomonidan 



ajratilgan kreditlar miqdori 34,8 trln. so’mni tashkil qilgan bo’lsa, 2016 yil 1 aprel 

holatiga ko’ra ushbu ko’rsatkich 44,1 trln. so’mni tashkil qilgan. 

Zamonaviy 

bozor 


iqtisodiyoti 

asosida 


rivojlanayotgan 

bir 


qator 

mamlakatlarda  yirik  korxonalar  o’zlarining  ichki  bo’linmalari  bajargan  avvalgi 

ko’p  funksiyalardan  voz  kechishi  va  bu  funksiyalarni  kichik  korxonalarga 

bosqichma-bosqich  berish  jarayoni  kuzatilmoqda.  Aynan  shu  sabablarga  ko’ra 

yirik sanoat korxonalarining soni qisqarib, kichik korxonalar soni o’sib bormoqda. 

O’z  o’zidan  bu  xolat  tijorat  banklarining  kreditlariga  bo’lgan    talabni  oshishiga 

sabab  bo’lmoqda.  Bu  jarayon  bozor  iqtisodiyotining  dinamik,  xarajatchan, 

yangiliklarga hozirjavob, bozordagi talab va uning o’zgarishiga tez moslashuvchan 

bo’lishini  ta’minlaydi.  Shunga  muvofiq,  O’zbekistonning  xorijiy  mamlakatlar 

tajribasidan kelib chiqqan holda kichik koxona va firmalarni kreditlashga o’zining 

e’tiborini ohirib bormoqda.  

 

 



6-rasm. Tijorat banklari tomonidan kichik biznes va xususiy tadbirkorlik 

sub’ektlariga ajratilgan mikrokreditlar hajmi

12

 (mlrd.so’m) 

                                                           

12

O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki ma’lumotlari asosidatalaba tomonidan  tayyorlangan. 



2013 yil 

2014 yil 

2015 yil 

6 982 


9 158 

12 112 


1 366 

1 907 


2 526 

Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub'ektlariga ajratilgan kreditlar 

shundan, mikrokreditlar 


22 

 

Rasm  ma’lumotlaridan  ko’rinib  turibdiki,  kichik  biznes  va  xususiy 



tadbirkorlik  sub’ektlariga  ajratilgan  kreditlar  miqdori  2014  yilda  1907  mlrd. 

so’mni  tashkil  qilgan  bo’lsa,  2015  yilda  ushbu  ko’rsatkich  2526  mlrd.  so’mni 

tashkil  qilgan.  Oxirgi  5  yilda  kichik  biznes  sub’ektlarinikreditlash  xajmi  2010-

yilga  nisbatan  qariyb  3.4  barobarga,  ularga  ajratilgan  mikrokreditlar  xajmi  esa 

deyarli 4 barobarga oshgan. 

     Amalga  oshirilayotgan  chora-tadbirlar  natijasida  kichik  biznes  va  xususiy 

tadbirkorlik  sohasining  mamlakatimiz  iqtisodiyotida  tutgan  o’rni  va  ahamiyati 

tobora  o’rtib  bormoqda.  Buni  ruqoridagi  rasm  ma’lumotlaridan  ko’rishimi 

mumkin.  Xususan  banklar  tomonidan  kichik  biznes  sub’yektlariga  ajratilgan 

kreditlar hajmi yildan yilga o’sib bormoqda.  

Banklarning  barcha  filiallarida  tadbirkorlarga  yaqindan  maslahatlar  berish 

bo’yicha  “Tadbirkorlar  xonasi”  tashkil  etildi.  Shuningdek,  filiallar  va  mini 

banklarda  tashkil  etilgan  “Tadbirkorlar  burchagi”  orqali  kichik  biznes  va  xususiy 

tadbirkorlikni rivojlantirish borasida yaratilgan shart-sharoitlar, imkoniyatlar, taklif 

etilayotgan  yangi  bank  xizmatlari  to’g’risida  doimiy  ravishda  axborot  berib 

borilishi yo’lga qo’yildi. 

O’zbekiston  banklari  assotsiatsiyasi  huzurida  kichik  biznes  va  xususiy 

tadbirkorlik 

sohasida 

investitsion 

loyiha 

hujjatlarini 



tayyorlashni 

moliyalashtirishga ixtisoslashtirilgan jamg’arma tashkil etildi. 

Oxirgi 5 yilda kichik biznes sub’ektlarinikreditlash xajmi 2010-yilga nisbatan 

qariyb 3.4 barobarga, ularga ajratilgan mikrokreditlar xajmiesa deyarli 4 barobarga 

oshgan. 

O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2010-yil  26-noyabrdagi  PQ-1438 

sonli qarorida ko’rsatilgan “Moliyaviy nobarqaror va iqtisodiy nochor korxonalar 

faoliyatini  tiklash  va  strategic  investorlarni  jalb  qilish”ga  e’tiborni  kuchaytirish 

maqsadida  “Yo’l  xaritalari”  dasturini  ishlab  chiqish  hamda  ijrosini  taminlashda 

tijorat banklari va ularning kreditlarini ahamiyati kata. Jumladan, so’ngi yillarda 22  

ta  zarar  ko’rib  ishlayotgan      korxonalarga  453,3  mlrd  so’mlik  kredit  va 

investitsiyalar yo’naltirildi. Natijada ular faoliyati sezilarli darajada ijobiy tomonga 



23 

 

o’zgarib ular 2014-yilning o’zida qariyb 2,5 trln so’mlik maxsulot yaratib 173 mlrd 



so’m foyda olishga erishdi. 

O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  “Kichik  biznes  va  xususiy 

tadbirkorlik  sub’ektlariga  kredit  berishni  ko’paytirishga  oid  qo’shimcha  chora-

tadbirlar  to’g’risida”  2011  yil  11  martda  imzolangan  PQ-1501-sonli  Qarori, 

“Kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlikni  yanada  rivojlantirish  uchun  qulay 

ishbilarmonlik  muhitini  shakllantirishga  doir  qo’shimcha  chora-tadbirlar 

to’g’risida” 2011 yil 24 avgustda chiqarilgan PF-4354-sonli Farmoni va boshqa bir 

qator me’yoriy-huquqiy hujjatlarga muvofiq, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik 

sub’ektlari  uchun  turli  imtiyoz  va  qulayliklar  berildi,  imtiyozli  kreditlash  tizimi 

soddalashtirildi. Xususan: 

-  kichik biznes sub’ektlaridan tijorat banklarida milliy valyutada hisobvaraq 

ochgani uchun to’lov undirish bekor qilindi. 

- imtiyozli kreditlash hajmini kengaytirishni rag’batlantirish maqsadida tijorat 

banklarining  Imtiyozli  kredit  berish  maxsus  jamg’armasi  mablag’lari  hisobidan 

kreditlar  ajratishdan  oladigan  daromadlari  2016  yilning  1  yanvariga  qadar  foyda 

solig’idan  ozod  qilindi.  Bunga  asosan,  joriy  yilda  Imtiyozli  kreditlash  maxsus 

jamg’armasi  mablag’lari  hisobidan  kreditlar  1,3  barobarga  ko’paytirilib,  ularning 

hajmini  24  milliard  so’mdan  oshirish  choralari  ko’rildi.  Ushbu  kreditlar  asosan 

uzoq  va  chekka,  shuningdek,  ortiqcha  mehnat  resurslariga  ega  bo’lgan  tuman  va 

shaharlarda  joylashgan  kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlik  sub’ektlarining 

loyihalarini moliyalashtirishga yo’naltirildi. 

2012 yil davomida kasb-hunar kollejlari bitiruvchilariga tadbirkorlik faoliyati 

bilan  bog’liq  loyihalarini  moliyalashtirish  uchun  tijorat  banklari  tomonidan  48,5 

milliard so’m miqdorida imtiyozli mikrokreditlar ajratildi. 

“Mustahkam oila yili”da oilalarning ijtimoiy-maishiy sharoitlarini yaxshilash, 

turmush  darajasini  oshirish  maqsadida  mahalliy  ishlab  chiqarilgan  mahsulotlar, 

jumladan  mebellar,  maishiy  texnika  va  boshqa  turdagi  uzoq  foydalaniladigan 

jihozlarni  sotib  olishga  jami  320  milliard  so’mlik,  shu  jumladan,  15  mingta  yosh 

oilaga  uch  yillik  qaytarish  muddati  bilan  81  milliard  so’mlik  iste’mol  kreditlari 


24 

 

ajratildi. 



Yaratilgan  qulay  investitsiyaviy  muhit,  jumladan,  banklarning  kredit  portfeli 

tarkibida  uzoq  muddatli  investitsiyaviy  moliyalashning  ulushiga  qarab 

tabaqalashtirilgan  foyda  solig’i  stavkalarining  joriy  etilgani  tijorat  banklarining 

investitsiyaviy  faolligini  oshirishga  xizmat  qilmoqda.  Banklarning  investitsiya 

kreditlari ustuvor ravishda “2011-2015 yillarda sanoatni rivojlantirish”, “2012 yilgi 

Investitsiya  dasturi”  hamda  tarmoqlarni  modernizatsiya  qilish,  mahalliylashtirish 

va  hududlarni  rivojlantirish  davlat  dasturlariga  kiritilgan  loyihalarni  qo’llab-

quvvatlashga,  kichik  biznes  va  xususiy  tadbikorlik  sub’ektlari  tomonidan 

minitexnologiyalarni sotib olishga yo’naltirilmoqda. 

Hozirgi  bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  kichik  biznes  va  xususiy  tadbirkorlik 

korxonalari  o’z  faoliyatida  turli  banklar  bilan  muomalada  bo’ladilar.  Bu  jarayon 

oldingilaridan  farq  qilgan  holda  ancha  murakkab  hisoblanadi,  chunki  oldingi 

jarayonlar,  asosan,  korxonalar  orqali  bank  o’z  faoliyatini  olib  borganligi  bilan 

xarakterlanadi.  

 


Download 0.79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling