Kaliy xromat tuzini olinishi va xossalari

II.METODIK QISM

II.1.Labaratoriya sharoitida kaliy xromat tuzini olinishi

Kaliy xromat tuzi, kimyoviy formulasi K₂CrO₄ bo'lgan anorganik bir moddadir. Bu tuz, ko'p xromli qizil rangli bo'lgan kristallarni shakllantiradi va o'simlik va hayvonlarning sinovlari, organik va anorganik moddalar, tuzlar va turli xil kishilik elementlari tahlil qilish uchun laboratoriyalarda keng qo'llaniladi.
Kaliy xromat tuzi odatda quruq sharoitda yoki suv ichida ochiq to'rtburchak yoki go'sht rangidagi kristallar shaklida topiladi. Bu tuz suvda yaxshi eriydi va sovuq suvda ko'p misqollanadi. Uning ergashish temperaturasi 398°C da bo'ladi.
Kaliy xromat tuzi, kichik miqdorda olib laboratoriyada o'simlik va hayvon sinovlarini aniqlash uchun keng qo'llaniladi. Uning o'simlik va hayvon sinovlarini aniqlashda ancha hisoblanuvchi va ishonchli natijalar olish imkoniyati mavjud. Bu tuz organik moddalarning tozalashlarini aniqlash uchun ham ishlatiladi.
Bundan tashqari, kaliy xromat tuzi oksidatsiya-reduksi tahlilini o'tkazish uchun ham ishlatiladi. Uning oksidatsion kuchi kuchli bo'lib, uni almashtirilgan moddalarda oksidatsiya jarayonini to'liq bajarish imkonini beradi. Kaliy xromat tuzi, turli xil anorganik moddalar va tuzlar bilan kombinatsiyalar yaratishda ham ishlatiladi.
Bundan tashqari, kaliy xromat tuzi, konservatsiya sohasida ishlatiladi. Uning antibakterial xususiyatlari bor, shuning uchun oziq-ovqat mahsulotlarining uzatilishini davom ettirishda ishlatiladi.
Bular bilan birga, kaliy xromat tuzi, o'simliklarning fotosintez jarayonida ham ishlatiladi. Bu tuz, fotosintez jarayonida "zangovar" elementlarining ko'rsatkichlarini aniqlash uchun ishlatiladi.
Kaliy xromat tuzi olinishi va ishlatilishi jarayonida zararli ta'siriga duch keladigan tahlil laboratoriyalarda ishlab chiqarilishi va qo'llanilishi tavsiya etiladi. Tuzning yuzaga chiqishi yoki ichki organlarga kirishi kasalliklarga olib kelishi mumkin.
Kaliy xromat tuzini laboratoriyada olish uchun, tuzning kimyoviy formulasi K₂CrO₄ ni yaxshi tushunish zarur. Ushbu moddani olish uchun ko'p usullar mavjud, lekin umumiy ravishda ular o'simlikning quruq mevasi yoki ko'pli chayonlar ko'paytirilib, sovuq suv ichiga qo'yilib, keyin esa kristallizatsiya jarayoniga o'tkaziladi.
O'simlikning quruq mevasi yoki ko'pli chayonlar bo'lgan 10-20 kg moddani qo'shimcha ma'lumot yozilgan poshnalar ichida kiritiladi va ichiga 1,5-2 litr suv qo'shiladi. Ushbu massani yetkazib chiqish jarayoniga qo'yishdan avval unga etil alkol to'g'risida sochlanib, o'simlik moddalarning ichki tarkibi kuchayib tushadi. Suvning tayanch darajasi bilan, ushbu massadan ko'proq qo'shimcha suv qo'shiladi. O'simlik va hayvonlar sinovlarini aniqlash uchun kaliy xromat tuzining eng keng qo'llaniladigan 2-3% lik eritmalaridan foydalanish mumkin.
Dastlab, qo'shilgan suv to'g'risida sovun tuzi (NaCl) bilan tozalash jarayoni o'tkaziladi, so'ngra esa uning ichiga kaliy xromat tuzi qo'shiladi. Kaliy xromat tuzi va sovun tuzi kombinatsiyasi so'nggi tahlil jarayonida o'simlik va hayvonlar sinovlarini aniqlash uchun yaxshi natijalar olish uchun zarur bo'lgan asosiy elementlarni ko'rsatadi.
O'simlik va hayvonlar sinovlarini aniqlash uchun qo'llaniladigan kaliy xromat tuzi ochiq havodagi aniq sinovlarga ega bo'lishi lozim, shuning uchun laboratoriyada tayanch va havodan xavfsiz masofada ishlovchi joylar yaratilishi kerak.
Kaliy xromat tuzining olingan massasida, tuzning suvda eriyishining ko'payishi va qolgan suvning ajralishi yordamida tozalash va kristallizatsiya jarayonlari o'tkaziladi. Ushbu jarayonlar natijasida qizil-rangli kristallar olish mumkin.
Kaliy xromat tuzini ishlab chiqarish: Kaliy xromat tuzi odatda sintez yolu bilan tayyorlanadi. Buning uchun, kaliy bixromat (K₂Cr₂O₇) yoki boshqa kaliy xromatning bir nechta usullari mavjud. Bu usullar orasida kaliy bixromatning kaliy gidroksiddan (KOH) va kislotalardan yoki xrom(III) xlorid (CrCl₃) bilan reaksiyaga kirishishi olinadi.
Kaliy xromat tuzini olish jarayonida mahsulotni to'g'ri saqlash va ishlash jarayonlarida ehtiyotkorlikga e'tibor bering. Mahsulotning toz qoplamagan holda, havoga yo'l qolmagan holda va to'g'ri haroratlar bo'yicha saqlanishi muhimdir. Shuningdek, mahsulot bilan ishlash jarayonida laboratoriya to'g'risida xavfli moddalar bilan ishlashni yo'qotishingiz, katta yechimlar yoki yutuqlarni yo'q qilishingiz ham muhimdir.
Bu bilan birga, mahsulotning xavfsizlik ma'lumotlarini, yoki mahsulotni to'g'ri saqlash va ishlash jarayonlarini ta'lim etgan mutaxassisning ko'rsatmalari va qoidalariga amal qilishingiz tavsiya etiladi.
Kaliy xromat tuzi olish uchun bir nechta usullar mavjud, lekin umumiy tarzda, tuzning olinishi quyidagi jarayon bo'yicha amalga oshiriladi:
Kaliy dixromat, kaliy dixromat, yoki boshqa xromat tuzlaridan biri oqsil ko'p tuzlar shaklida olinadi.
Tuzlar suv ichiga solinadi va quyidagi formulaga ega erima hosil qilinadi: K₂Cr₂O₇ + H₂O
Eritmaga suyultirilgan H₂SO₄ qo'shiladi. Bu jarayonda, qisqa muddat ichida qizil rangli tizim hosil bo'ladi.
Hosil bo'lgan tizim suv bilan yaxshi yuviladi, sovuq suv yordamida yuvilgan tizim qayta suv bilan yuviladi va yaxshi quritiladi.
Olingan tuz, quru va sezilarli sharoitda saqlanadi.
Kaliy xromat tuzini olish uchun bu jarayonining avvalgi bosqichi xavfsizlik masalalariga e'tibor berilishi kerak. Kaliy xromat tuzi quruq va yuqori temperaturada eritilganida yoki havo bilan aloqada bo'lganda qon oqibatidan kasalliklarga olib kelishi mumkin. Shuning uchun, laboratoriyada tuzni qo'llash va tozalash jarayonida muhim xavfsizlik qoidalariga amal qilinishi kerak.Kaliy xromat tuzi laboratoriyalarda olinishi uchun turli usullar mavjud. Ushbu tuzning olinish usuli olingan tuzning keng qo'llanilish sohalarini ham belgilaydi. Kaliy xromat tuzini olish quyidagi ko'rsatkichlar boyicha amalga oshiriladi:
Olinayotgan tuzning sifati va maqsadiga qarab, tuzni boshqa moddalar bilan birgalikda yoki faqatgina olib olish mumkin.
Olinadigan tuz quruq sharoitda ko'p miqdorda vaqt ichida qo'yilgan bo'lsa, uni suv ichida yog'ish orqali ko'paytirish mumkin.
Kaliy xromat tuzi olingan holda ehtiyotkorlik bilan muomala qilish kerak. Tuz yuzaga chiqishi mumkin va havo yoki organlar bilan bug'lanishida kuchli oksidatsiya jarayonlari o'tkazishi mumkin.
Kaliy xromat tuzi olinishi davomida himoya vositalari, jamiyat va ekologik talablarga muvofiq amalga oshirilishi kerak.
Bunday talablar bilan birga, laboratoriyada kaliy xromat tuzi olish quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
Quruq kaliy bikarbonat (K₂CO₃) va kichik miqdorda dixromat moddalar qo'shiladi.
Tuzni gomogenizatsiya qilish uchun moddalarning ildizlari yoki mikserlar ishlatiladi.
Tuzni quru qolish uchun, tuz va suv yog'ishli oshxona yoki o'tkir laboratoriyalarda ishlatiladi.
Tuzni tozalash uchun, suv, etanol yoki aseton ishlatilishi mumkin.
Kaliy xromat tuzining tayyorligi tekshiriladi va tayyor tuzlarning etiketlanishi va saqlanishi kerak.Kaliy xromat tuzini kislorodli qismi orqali olinishi: K₂Cr₂O₇ tuzi kislorod bilan aloqador ekanligi sababli, bu usulda kaliy xromat tuzi kislorod bilan bog'langan yoki kislorodga bo'lgan tovush havosida olinadi.
Kaliy xromat tuzini kislotali qismi orqali olinishi: Bu usulda tuz, sulfit kislotasi yoki asosiy anorganik kislatalar bilan aloqada tashlanadi. Kislotali tuzning kristallarini hosil qilish uchun, kaliy gidroksid yoki ammoniy gidroksid kabi bazalar qo'shiladi.
Kaliy xromat tuzini suvda olinishi: Bu usulda tuz, to'liq erigan suvda olinadi. Bu usul, laboratoriyada kichik miqdorda tuzlar olinishida ishlatiladi. Kaliy xromat tuzi laboratoriyalarda olinishi oson emas, chunki tuz o'simlik va hayvon sinovlarini aniqlashda yoki tahlilni o'tkazishda ishlatilganida kuchli oksidant sifatida xizmat qiladi va xavfli bo'lishi mumkin. Ushbu tuzning olinishi quyidagi usullarda amalga oshiriladi:
Kaliy dixromat va gidroksidni birgalikda ishlatish: Kaliy dixromat tuzini va gidroksidni birgalikda ishlatib, ikki tuzni suvda eritish orqali kaliy xromat tuzini olish mumkin. Buning uchun, bittadan boshqa quruq kaliy dixromat va gidroksidni birgalikda chiqariladi va ular suv bilan aralashtiriladi. Shunday qilib tuz kristallari ko'payadi. Kristallar suv bilan yuviladi va ko'proq tuzni olish uchun suv qo'shiladi. So'ng, tuzlar suvda yuviladi va sovuqda osongina kristallarga aylanadi.
Dixromatli oksid va xlorid o'rtasidagi reaksiya: Bu usulda, kaliy dixromat tuzi kislotalik hosil qilish jarayonida ishlatiladi. Bunda, dixromatli oksid va xlorid o'rtasidagi reaksiya natijasida kaliy xromat tuzi hosil qilinadi. Ushbu usul laboratoriyalarda keng qo'llaniladi, chunki uni olish jarayoni qulay va oson.
Almashtirilgan moddalarda xromatning qoldiq sifatida qolishi: Almashtirilgan moddalarda xromatning qoldiq sifatida qolishi yuzaga keladi. Ushbu usul o'simlik va hayvon sinovlarini tahlil qilish uchun odatda ishlatiladi.
Kaliy xromat tuzi laboratoriyalarda sinovlarni tahlil qilish, konservatsiya sohasida ishlatish, organik moddalarning tahlil qilinishi, fotosintez jarayonida ishlatish va boshqa ko'plab maqsadlar uchun qo'llaniladi.

XULOSA

Kaliy elementining sokinlik darajasi pastdir. Bu sababli, Kaliy o'lchovlarda katta hajmda bo'lib, massalarga nisbatan kamlikka ega.
Kaliyning kimyoviy reaksiyalarga xosligi: Kaliy metalining atmosferada yaqinlanishi bilan tezda oksidlanishi sababli, uning qayta tezlanish jarayoniga kirishi bilan osmoniy oksidlarga o'zgartiriladi. Kaliy oksidi (K₂O) va Kaliy peroksidi (K₂O₂) misollarini ko'rish mumkin.
Kaliy xromat tuzi, kimyoviy formulasi KCl bo'lgan galogenlar guruhi elementlaridan biri olingam kaliyning tuzidir. Kaliy xromat tuzi, anorganik kimyoviy materiallar o'rtasida ko'p bosqichli sintezda ishlatiladi va o'simliklar, hayvonlar va boshqa aholi yo'qligi sababli asosan laboratoriyalarda ishlatiladi.
Kaliy xromat tuzining asosiy xossalari quyidagilardir:
To'g'ridan-to'g'ri tozalash - Kaliy xromat tuzi, juda yuqori tozalash ta'siri ko'rsatadi, bu sababli uni o'simlik insektisidlari va mikroblarga qarshi kimyoviy sterilizatsiyada ishlatish mumkin.
Kimyoviy sintez - Kaliy xromat tuzi, ko'plab boshqa kimyoviy materiallar o'rtasida sintezda ishlatiladi. Misol uchun, qizil xromat tuzi va sodanik xlorid o'rtasida o'tkaziladigan reaksiyalar.
Fotografiya - Kaliy xromat tuzi, ko'p ishlatiladigan fotografiya materiali bo'lib, qizil va sariq rangli fotografiya materiallarida ishlatiladi.
Elektroplating - Kaliy xromat tuzi, metallarni qoplash uchun ishlatiladi. Misol uchun, mos metallar bilan to'qimalarni kaplama uchun ishlatiladi.
O'simlik o'simlikchilik - Kaliy xromat tuzi, o'simlik o'simlikchilikida ishlatiladi, zira o'simliklar uchun muhim elementlardan biri bo'ladi.
Kaliy xromat tuzi, yuqori tozalash ta'siri va o'simlik insektisidlari o'rtasida yorqin munosabatga ega bo'lishi sababli, undan foydalanishda juda ehtiyotkor bo'lish kerak.