Kaliy xromat tuzini olinishi va xossalari

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA'LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI
TABIIY FANLAR FAKULTETI
KIMYO YO’NALISHI KIM-AU-22 GURUH TALABASI
UMARALIYEVA ASALXONNING
NOORGANIK KIMYO
FANIDAN
“KALIY XROMAT TUZINI OLINISHI VA XOSSALARI”
MAVZUSIDA

KURS ISHI

TOPSHIRDI: _____________ _________________________

QABUL QILDI: _____________ _________________________

Namangan 2023

Namangan davlat universiteti Tabiiy fanlar fakulteti Kimyo yo’nalishi KIM-AU-22 guruh talabasi Umaraliyeva Asalxonning Noorganik kimyo fanidan “Kaliy xromat tuzini olinishi va xossalari” mavzusidagi yozgan kurs ishiga


Taqriz
Ushbu kurs ishi “Kaliy xromat tuzini olinishi va xossalari” mavzusida bo’lib, unda kimyoviy tushunchalar, mavzuga oid nazariyalar, fikrlar amaliy mashqlar qamrab olingan.Jumladan, Kaliy xromat tuzini olinishi va xossalari haqida ko’plab ma’lumotlar bayon etilgan.
Talaba kurs ishini bayon etishda fanga uslubiy qo’llanmalar internet ma’lumotlaridan foydalangan biroq ommaviy axborot nashrlaridan foydalanmagan.
Bundan tashqari kurs ishini bayon etishda ba’zi bir jumlalarni, formulalarni tuzishda xatolikka yo’l qo’ygan.
Yuqoridagilardan kelib chiqib hay’at azolari ijobiy ball berishlarini so’rayman.
Taqrizchi: ____________ _____________________

MUNDARIJA

KIRISH 5
I.ASOSIY QISM 6
I.1Xrom, xromat haqida umumiy tushuncha 6
I.2 Xrom tuzlarining umumiy tavsifi 8
I.3. Kaliy xromat (K₂CrO₄): xususiyatlari, xatarlari va ishlatilishi 10
Fizikaviy va kimyoviy xossalari 11
Kaliy xromat, kimyoviy elementlar jadvalida K simvoli bilan ifodalangan 1-kunlik metal xloridining yashil rangidagi kristallidir. Kaliy, I-toifadagi I-A guruhi va III-toifadagi 4-jadvalda joylashgan. Quyidagi fizik xossalari kalit ko'rsatuvchi: 11
O'simlikdagi aholi uchun muhim nutqiy elementlar orasida Kaliy birinchi o'rinda keladi va jismoniy holatlarda ishlatiladi. Kaliyning jismoniy holatlarda kelib chiqishi, ularning hujayralarida miqdorini oshiradi va sinapslar orqali sinaps yo'lidan elektrosignal o'tkazilishini kuchaytiradi. 11
Kaliyning atomi, 19 elektrondan iborat va elektronlar uchun 2,8,8,1 elektron tuzilishi bor. Kaliyning valent elektroni tekshirilganida, ularning biri birinchi guruhda, o'zaro ular orasida "moliyak" holatda bo'ladi. Bu holat, Kaliy atomining o'ziga xos sifatidir va uning birinchi ionlashish energiyasi juda kam. 11
Kaliy xromatning fizikaviy holatlarda uchun bo'lgan elementar shakllari, elektrostatik magnit maydoni va juftliklari uchun birinchi ancha yuqori. Kaliy xromatning kristall strukturasining yuqori temperaturadagi holatlari, kaloriya qobiliyati va termik uskunalari jihatidan juda yuqori. 11
Kaliyning o'zining o'zgaruvchanliklari juda yuqori. Uning kristallidagi atomlar o'z o'rnida o'zgarishlar paydo qilsa, bu atomlar kristal shakllarini buzilishi bilan natijada yuqori temperaturada yoki gidroliz qonunlari jihatidan ko'proq fiziologiyaviy qonuniyliklar bilan bog'liq. 11
Kaliy xromat, bir necha moddalar bilan joriy yoki gazlar ko'rsatkichlarida ishlatiladi. Tizimlarni "sufitlash", kislorodning avtomatlashtirish, chuqur boshqaruv, o'tkazuvchi jihatdan ishlab chiqarish va boshqa sohalarda qo'llaniladi. 12
Kaliy xromatning kimyoviy xossalari hozirgi kunda juda ko'p yozilgan va tahlil qilingan. 12
Reaktivlik va xavf 12
I.4 Xromning tabiatda tarqalishi, olinishi 14
Xromning tabiatda tarqalishi, xromning tabiatda topilishiga va ishlatilishiga qarab, uni tark etish jarayoni yoki natijaviy moddalar bilan aloqador chimchilashlardan o'tkazilgan o'zgarishlarga qarab amalga oshiriladi. Bu o'zgarishlar odatda xromning kimyoviy tarkibida o'zgarishlarga olib keladi va undan foydalanuvchilar uchun ta'sirli bo'lgan kimyoviy moddalar tayyorlanadi. 14
Xromning tabiatda tarqalishining bir qismi, o'zaro aloqada bo'lgan metallar va boshqa elementlar bilan reaksiyalarni olib borish orqali amalga oshiriladi. Bu reaksiyalarga oksidatsiya-deoksidatsiya deb yuritiladi. Misol uchun, o'ng'imchak oksidatsiyasi qobiliyatiga ega bo'lgan jinslardan biri olan yangi xromning tabiatda yanaqimizda ko'plab metallar bilan aloqasi bilan ishlatilishidan keyin, u olarning kimyoviy reaksiyalari orqali o'ziga xos kimyoviy xususiyatlariga ega bo'ladi. 15
Bundan tashqari, xromning tabiatda tarqalishining ikkinchi qismi, undan foydalanuvchilar uchun tayyorlangan xrom oksidlari va boshqa moddalar yaratish jarayoniga qarab amalga oshiriladi. Bu xrom oksidlari metallurgiya, kimyo va boshqa sohalarda ishlatiladi. Bunday kimyoviy moddalar ko'plab sohalarda, masalan, qorilgan metallarni tayyorlashda, ko'p ishlatiladi. 15
Xromning tabiatda tarqalishi, metallurgiyada, kimyo sohalarida va boshqa bir nechta sohalarda ishlatiladi. Bunday ishlatilishlar odatda, xromning o'zgarishlari yuzaga keladi, chunki ular odatda xromning kimyoviy tarkibida o'zgarishlarni olib keladi. 15
Xrom (III) oksidi(Cr₂O₃) xrom(III) xlorid va natriy gidroksidi yoki xrom(III) nitrat va natriy gidroksidi kabi xrom (III) tuzlaridan olinishi mumkin. Bu jarayon xromni kamaytirish orqali sodir bo'ladi. 15
Xrom (VI) oksidi(CrO₃) xromat (masalan, natriy xromat) yoki xrom oksidi gidroksidi (masalan, xromit rudasi) kabi xrom (VI) birikmalarini kamaytirish orqali olinadi. Ushbu jarayon odatda xrom(VI) tuzlarini kislota muhitida qaytaruvchi vosita (masalan, natriy oltingugurt dioksidi) bilan reaksiyaga kirishish orqali amalga oshiriladi. 15
Xrom oksidlarini ishlab chiqarishda ishlatiladigan ushbu jarayonlar atrof-muhitga ta'siri tufayli jiddiy tashvish tug'dirdi. Ayniqsa, xrom (VI) oksidi kanserogen ekanligi ma'lum bo'lgan birikma bo'lib, uning atrof-muhitga chiqishi sog'liq uchun jiddiy xavf tug'diradi. 15
I.5 Xromning birikmalari 15
II.METODIK QISM 21
II.1.Labaratoriya sharoitida kaliy xromat tuzini olinishi 21
XULOSA 26
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 27

KIRISH

Kaliy xromat tuzi (K₂CrO₄) olinishi va xossalari, kimyoviy fanlarda muhimdir. Kaliy xromat tuzi, kimyoviy reaksiyalarni bajarishda o'ziga xos ko'rsatkichlar bilan ishlaydi va ayni vaqtda oksidatsiya-reduksiyani o'z ichiga oladi.
Kaliy xromat tuzi olinishi, aniq vaqt va buyurtmalarga qarab amalga oshiriladi. Sifatida, u to'qimalarda ko'p yillik saqlanishi mumkin, ammo kuchli moddalar bilan ishlashida vaqt ichida buzilib ketishi mumkin.
Kaliy xromat tuzi, har qanday xossalarni, kimyo, biologiya, metallurgiya va boshqa sohalarda o'rganishda foydalaniladi. U o'zining oksidiant xossalari tufayli, ko'p reaksiyalarda ishlatiladi. Shunday qilib, Kaliy xromat tuzining olinishi va xossalari, o'rganuvchilar uchun juda muhim bo'lib, kimyo sohasida ilg'or talabalarga va o'qituvchilarga foydali bo'ladi.
Kaliy xromat tuzlari olinishi va xossalari mavzusi oldindan yozishdan oldin, uning olinishi va asosiy xossalari haqida umumiy ma'lumotlar bilan boshlangan holda, mavzuga kira olamiz.
Kaliy, kimyoviy elementlarning biri bo'lib, davriy jadvalning birinchi guruhida joylashgan. Uning atom nomeri 19 bo'ladi va K belgisi bilan ifodalangan. Kaliy o'simliklarda, hayvonotlar va insonlar uchun kerakli bir element hisoblanadi. Uning olinishi esa bir nechta usullar orqali amalga oshirilishi mumkin.
Eng ko'p ishlatiladigan usul Kaliy metalini olishdir. Bu usulda, kaliy xlorid tuzi (KCl) yoki kaliy gidroksid (KOH) suyutirilgan suv bilan reaksiya kiritiladi. Ushbu reaksiyada olinayotgan Kaliy metalining konsentratsiyasi oshiriladi va undan so'ng tuz shaklida saqlanadi.
Boshqa usullar orasida, elektroliz usuli ham mavjud. Bu usulda, kalium klorid tuzi elektrolit bo'lib ishlatiladi.