Kasbiy pedagogika” fan sifatida Reja: “Kasb ta’limi pedagogikasi” fanining maqsad va vazifalari

KASB-HUNAR KOLLEJLARNING O‘QUV REJASI

O‘quv jarayoni grafigi

Haftalar O‘qish muddati 3 yil

Kurslar

11

12

13

14

15

16

17

18

19

I

T

T

II

T

T

A

A

A

III

T

T

A

A

A

Shartli belgilar

Nazariy va o‘quv amaliyoti

T

Ta’til

A

Ishlab chiqarish amaliyoti

D

Diplom ishi

O‘quv jarayoni rejasi

T/r	O‘quv FANLARI	Jami soat	Soatlarning kurslar bo‘yicha taqsimoti
			1 kurs	2 kurs	3 kurs
Umumta’lim fanlari
	Nutq madaniyati va Davlat tilida ish yuritish	80		40	40
	Ona tili va adabiyot	120	80	40
	Rus (o‘zbek) tili	120	80	40
	Xorijiy til	160	80	40	40
	Tarix	160	80	60	20
	Shaxs va jamiyat	40			40
	Matematika	200	80	60	60
	Informatika	120	80	40
	Fizika	160	80	80
	Astronomiya	40			40
	Kimyo	80	80
	Biologiya va ekologiya	80	80
	Iqtisodiy geografiya	40	40
	Yoshlarni chaqiriqqa tayyorlash (YOCHT)	140		70	70
	Jismoniy tarbiya	160	80	40	40
	Davlat va huquq asoslari	80			80
	Ma’naviyat asoslari	40	40
	Axborot texnologiyalari	40		20	20
	Estetika	40	40
	Oila psixologiyasi	40	40	20	20
	O‘zbekiston konstitusiyasi	40	40	20	20
	Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar	40	40	20	20
	Iqtisodiy bilim asoslari	40	40	20	20
	Jami:	1994	920	530	490
Kasbiy ta’lim fanlari (umumkasbiy va maxsus fanlar)
	JAMI:	1300	480	370	450
	O‘quv amaliyoti:	480	120	180	180
	Ishlab chiqarish amaliyoti	648		360	288
	JAMI:	1128	120	540	468
	Diplom ishi	76			76
	J A M I:	4444	1520	1440	1484
	Haftalik yuklama		38	36-38	36-38
	Kollej ilmiy-uslubiy kengashi qarori bilan kiritiladigan fanlar	116		80	36
	HAMMASI:	4560	1520	1520	1520

Izoh: Kasb-hunar kollejlarning o‘quv rejalari tayyorlov yo‘nalishlari, kasblar va ixtisosliklarning o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda alohida tuzilib, kasbiy ta’lim fanlari (umumkasbiy va maxsus fanlar)ga, o‘quv va ishlab chiqarish amaliyotiga ajratilgan soatlar miqdori umumiy ajratilgan soatlar hajmiga nisbatan 10% gacha o‘zgarishi mumkin.
DTSlari tasdiqlangan paytda umumta’lim blokida 20 ta fan mamvjud edi. Shuning uchun ham «Umumta’lim fanlari» DTS da 20 ta fan keltirilgan va bunga umumiy 1940 soat ajratilgan. Keyinchalik «Umumta’lim fanlar» blokiga yana 3 ta fan ya’niy «Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar», «O‘zbekiston konstitutsiyasi» hamda “Iqtisodiy bilim asoslari” fanlari kiritildi va umumiy soat 1994 ga yetkazildi.
O‘quv dasturlarni ishlab chiqish
O‘quv dasturlari alohida o‘quv predmetlari bo‘yicha bilim, ko‘nikma va malakalar mazmuni va hajmini, ularni o‘rganish ketma-ketligini belgilaydi.
O‘quv meyoriy xujjatlardan biri o‘quv dasturidir.
O‘rta maxsu, kasb-hunarta’limining tayanch o‘quv rejasi davlat ta’lim standartining tarkibiy qismi bo‘lib, u ta’lim sohalarini meyorlashga hamda o‘quv muassasasinng moliyaviy ta’minotini belgilashga asos bo‘ladigan davlat xujjatidir. Tayanch o‘quv rejasi o‘quv predmeti bo‘yicha beriladigan ta’lim mazmunini o‘quvchiga yetkazish uchun ajratilgan o‘quv soatlarining minimum xajmdagi miqdorini ifodalaydi. U muayyan o‘quv predmeti bo‘yicha davlat standartlariga muvofiq beriladigan ta’lim mazmunini aniqlashga asos bo‘ladi.
O‘quv dasturlarining tuzilish

2. 
   Kasb-hunar ta’limi mazmunini tanlash mezonlari
   

Kasb-hunar ta’limi ta’lim muassasalaridagi pedagogik jarayon o‘quvchilarning imkoniyatlari va qiziqishlarini hisobga olgan holda ularning jadal intellektual kasbga yo‘naltirilgan ta’lim olishiga, kasb-hunarga moyilligi, bilim va ko‘nikmalarini chuqur rivojlantirish, tanlab olingan kasb-hunar bo‘yicha bir yoki bir necha ixtisosni egallash imkonini berishga qaratilgan o‘qituvchi va o‘quvchilarning birgalikdagi faoliyatini, ta’lim oluvchilarning bilim, amaliy ko‘nikma va malakalarni egallash hamda ularni amaliyotga qo‘llashni o‘z ichiga qamrab oladi.
Samarali o‘qitishning muhim shartlari: ta’lim oluvchilarning qiziqish faoliyatining aktivligini o‘quv jarayonining sifati deb qarash lozim. Bu esa o‘z navbatida ta’lim oluvchining o‘qishga bo‘lgan munosabatini, uni samarali o‘zlashtirishga, bilim va malakasini oshirishga intilishi, o‘z navbatida mehnat qilishga bo‘lgan irodaviy jihatlarni rivojlantirishga va olgan bilimlaridan estetik qoniqishga olib keladi.
Ta’lim oluvchining xarakteriga mos ravishda ularning bilim egallashga intilishi va aktivligi darajalari turlicha bo‘ladi. Lekin shu bilan birga ta’lim oluvchilar passiv bo‘lsa, o‘qitish jarayonini amalga oshirish qiyin kechadi.
Ta’lim oluvchining berilayotgan bilimlarni qabul qilish aktivligi uning shaxs sifatida shakllanishiga ham ta’sir ko‘rsatadi. Natijada ta’lim oluvchida o‘z-o‘ziga, mehnatiga, boshqa shaxslarga, jamiyatga, ishlab chiqarishga, atrof muhitga munosabati shakllanib boradi.
Talim jarayoni samaradorligiga ta’sir qiluvchi eng muhim omillardan biri o‘quv materialining ma’zmuni va uning to‘g‘ri tanlanishi.
Beriladigan bilim mazmuni o‘quv dasturi, Davlat ta’lim standartida belgilangan bo‘lib, uning tarkibini ijtimoiy – iqtisodiy maqsadlar, davlat buyurtmasi, pedagogik tizim belgilaydi. Pedagogik jarayon faqat ta’limning mazmunliligiga emas, balki uning qonuniyligiga ham ta’sir ko‘rsatadi.
a) pedagogik jarayonning maqsadi va vazifalariga qarab mazmun belgilanmasa, ta’lim oluvchilarning o‘zlashtirishlari qiyin kechadi va pedagogik jarayondagi nazariya bilan amaliyot orasida bog‘liqlik yo‘qoladi.
b) guruhdagi o‘quvchilarning shaxsiy imkoniyatidan kelib chiqib o‘qituvchi pedagogik jarayonning o‘zaro bog‘liqligini buzmagan holda dasturga mantiqiy o‘zgartirishlar kiritib ta’lim maqsadiga erishiladi. Ko‘pincha o‘quv jarayonining sifati butun pedagogik jarayonidan samaradorlikka bog‘liq.
Yangi demokratik jamiyat qurish jarayonida ta’limning mazmunini tanlashda jamiyat ehtiyojlaridan kelib chiqib quyidagilarga amal qilinadi:

• 
  ilmiy bilimlarni yetakchi roli to‘g‘risidagi qoidaga;
  
• 
  insoniyatning madaniy-ma’rifiy merosi boyliklarini, umuminsoniy qadriyatlarini egallab olish haqidagi «Milliy dastur» ko‘rsatmalari;
  
• 
  tarbiyalanuvchi shaxsni barkamol avlod qilib rivojlantirish, iymon-e’tiqodini, ilmiy dunyoqarashini tarkib toptirish;
  
• 
  ilmiy hayot bilan, yangi demokratik jamiyat qurilishi tajribasi bog‘liqligi haqidagi qoidaga;
  
• 
  ta’limning bir maqsadga qaratilganligi;
  
• 
  ta’lim sohasidagi davlat siyosatining asosiy prinsiplariga va didaktik prinsiplarga muvofiqligiga.
  

Shu nuqtai nazardan ta’lim mazmunining tuzilishi quyidagi tamoyillarga asoslanadi:
1.Ta’lim mazmunining davlat ijtimoiy-kasbiy rivojlanishi yo‘nalishlariga bog‘liqlik tamoyili.
2. Yoshlarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash tamoyili.
3. Fanlararo kompleks aloqalar tamoyili.
4. Kasblarga yo‘naltirish tamoyili.
5. Ta’lim mazmunini tanlashda ustuvor va o‘zgaruvchan qismlarga bo‘lib tanlash tamoyili.
6. Ta’lim mazmunini unifikasiyalash va tabaqalashtirish tamoyili.
Yangi demokratik jamiyat qurayotgan respublikamizda ta’limning mazmuni quyidagi yo‘llar bilan takomillashtirish nazarda tutiladi:

• 
  Fan- texnika taraqqiyotidagi va tajribadagi eng yangi muvaffaqiyatlarni aks ettirish orqali;
  
• 
  ikkinchi darajali va ortiqcha murakkablashtirilgan materialdan qutilish, yangi eng zarur materiallarni ta’lim mazmuniga kiritish orqali ;
  
• 
  o‘rganilayotgan fanlar ro‘yxatini va materiallar hajmini aniqlash hamda o‘quvchi-yoshlar, albatta, o‘zlashtirib olishi kerak bo‘lgan malaka va ko‘nikmalarning optimal hajmini belgilash orqali;
  
• 
  o‘quv fanlariga oid asosiy tushunchalarni va yetakchi g‘oyalarni juda ham aniq bayon qilish orqali;
  
• 
  o‘quvchilarni yangi pedagogik texnologiyalardan foydalanib, kompyuter savodxonligi, zamonaviy texnika va texnologiyalar sohasidagi va boshqa bilimlar bilan qurollantirish hamda shu texnologiyalardan foydalanish ko‘nikmalari hosil qilish orqali.
  

3.