Kasbiy ta ‟ lim metodologiyasi

Darsni o„tish bo„yicha metodik ko„rsatmalar 
Bu dars o„quvchilar uchun ancha murakkab bo„lib, ularning 
ko„pchiligi maxsus va umumiy ishlarga mo„ljallangan pluglarning tuzilishi 
bilan ilk bor tanishadilar. Lekin darsda foydalaniladigan ko„rgazmali qurollar 
ularga dars materiallarini ongli ravishda o„zlashtirishda yordam beradi. 

---

97 
Dars boshida o„qituvchi o„quvchilarga bir necha savollar berib, ularning 
shu darsga doir boshlang„ich bilimlarini aniqlaydi. 
O„qituvchi pluglarga qo„yiladigan agrotexnik talablarni tushuntirishi 
ularni bajarmaslik nimaga olib borishini ham uqtiradi. Har bir masala 
tushuntirilgandan keyin uni diafilm, bilan birga uning asosiy qismlarini ham 
ko„rsatish kerak. Ana shunda o„quvchilarni ko„rish xotirasi yanada 
rivojlanadi, texnik tafakkur shakllanib boradi. 
O„qituvchi pluglarning sozlanishini tushuntirishdan avval o„quvchilar 
diadatini osma plugga keyin tirkama va yarim tirkama pluglarga qaratish 
kerak. Dars davomida «Erga asosiy ishlov berish agregatlarini ishga 
tayyorlash» kinofilmidan ham foydalanishi mumkin, chunki unda plugni 
ishga tayyorlashdagi asosiy sozlash ishlari yaxshi ko„rsatilgan. 
Uyga topshiriq berishda o„quvchilar o„zlariga biriktirilgan pluglar 
bilan tanishuvining tarbiyaviy ahamiyatini hisobga olish lozim. 
Yakka tartibdagi laboratoriya amaliy mashg„ulotlaridan traktor, 
avtomobil, paxta terish mashinalarini haydashni o„rgatishda va mashina 
taraktor agregatlarini ishga tayyorlash darslarida, maxsus fanlarni o„qitishda 
foydalanish mumkin. Uyda topshiriqlarni bajarishda qiynalib qolgan yoki 
ulgurmagan o„quvchilarga maslahat va yordam beriladi. Frontal guruhli 
laboratoriya amaliy mashg„ulotida hamma o„quvchilar kirish yo„l-yo„rig„idan 
keyin bir xil ishni bajaradilar. Bunday mashg„ulotning afzalliklari quyidagilardir: 
1
. O„quvchilarning amaliy ishi bilan yo„l-yo„riqda aytilganlar orasidagi 
farqlar sezilmaydi. 
2. Kirish yo„l-yo„rig„i reja asosida to„liq ko„rsatiladi. 
3. O„quvchi bir turdagi mashinalar (taraktor dvigatellarini yoki paxta 
terish mashinasi) bo„yicha darsga tayyorgarlik ko„radi, bu esa uning darsga 
yana ham samarali rahbarlik qilishiga sharoit yaratadi. 
4. 
O„quvchining 
yutuq 
va 
kamchiliklarni, 
o„zlariga 
xos
xususiyatlarini hisobga olish mumkin. 
5. Har bir o„quvchi alohida ish o„rnida ishlash imkoniyatiga ega bo„ladi, 
hamda uning mustaqil ishlash salmog„i ortadi. 
Kamchiligi shuki, bu mashg„ulotni o„tkazish uchun bir xil mashina va 
ularning qismlari juda ko„p miqdorda kerak bo„ladi. 
Zvenoli 
laboratoriya 
amaliy 
mashg„ulotida 
o„quvchilar 
(3-4 
kishilik) zvenolarga bo„linadi va hamma zvenolar uchun bir xil ish o„rni tashkil 
etiladi. 
Afzalliklari - oldingi mashg„ulotlarning hamma afzalliklariga qo„shimcha 
ravishda zvenolar soniga qarab shuncha marta kam texnika kerak bo„lishidir. 
Kamchiligi - zvenodagi har bir o„quvchi rejada ko„rsatilgan hamma 
ishlarni to„liq mustaqil bajara olmaydi, chunki har bir ish o„rnida 3-4 yoki 5-6 
o„quvchi ishlaydi. Bunda ularning mustaqil ishlash vaqti o„quvchilar soniga 
qarab shuncha marta kamayadi. 
Davra (turkum) tashkiliy shakl bilim yurtida bir xil mashina va jixozlar 
etarli bo„lmagan holda qo„llanadi. 

---

98 
Bunday mashg„ulotlarning afzalliklari bir xil mashina va uning 
qismlari kam kerak bo„lishidan, ish o„rinlarini tashkil etish engillashuvidan, 
yani har bir ish o„rniga har xil mashina va mexanizmlar o„rnatilishidan iborat. 
Kamchiliklari - birinchi kirish yo„l-yo„rig„i bilan oxirgi topshiriqni 
bajarish oralig„ining kattaligi; kirish yo„l-yo„rig„ida umumiy axborotlar 
berilishi; o„qituvchi hamda topshiriqlar bo„yicha yaxshi tayyorlanishi 
kerakligi; har bir o„quvchining mustaqil ishlash vaqti zvenodagi o„quvchilar 
soniga qarab kamayishidir.