Katta tip. Mesozoalar. Mollyuskalar tipi. Xalqali chuvalchanglar (Annelida) tipi. Reja

Boshoyoklilar (Cephalopoda) sinfi 
Boshoyoklilarning vakillari dengizlarda xayot kechiradi, 700 turga yakin mollyuskalar kiradi. Ular 
bilaterial simmetriyali yirik xayvonlar. 
Tashki tuzilishi. Boshoyoklilarning tuzilishi boshka mollyuskalardan fark kiladi. Tanasi ikki bulimga: 
bosh va gavdadan iborat. Paypaslagich yoki kullarga aylangan oyogi boshida joylashgan bulib ogiz teshigini 
urab turadi. Ularning tanasini xar tomondan kalin mantiya urab turadi. Sodda tuzilgan boshoyoklilarda 
chiganok rivojlangan. Xozirgi boshoyoklilarning chiganogi reduktsiyaga uchragan. 
İchki skeleti. Boshoyoklilarda chiganok, yani tashki skletdan tashkari maxsus ichki skleti (togaydan 
iborat) xam bor. 
Ovkat xazm kilish sistemasi. Ovkat xazm kilish sistemasi murakkab tuzilgan. Ogzi paypaslagichlarini 
urtasida joylashgan. Xalkumga bir juft sulak bezlarining yuli ochiladi, keyingi sulak bezlarining suyukligi 
zaxarli buladi, xalkum kizilungachga ochiladi, kizilungachning kengaygan kismi jigildon. Kizilungach
kengayib oshkozonni xosil kiladi. Oshkozonga «jigar» yuli ochiladi. Boshoyoklilarning tanasida nok shaklda 
siyox xaltasi buladi. Bu xaltaning yuli orka ichakning keyingi kismiga ochiladi. 
Nafas olish sistemasi. Nafas olish sistemasi xakikiy ktenidiylardan iborat. 
Kon aylanish sistemasi. Yuragi bita korinchadan, 2 yoki 4 bulmadan iborat. Yurak korinchasining 
oldingi va keyingi tomonidan 2 ta aorta boshlanadi. Ulardan biri boshga, ikkinchisi esa ichki organlarga boradi. 
Nerv sistemasi. Boshoyoklilar mollyuskalarda nerv sistemasi juda murakkab tuzilgan. Nerv gangliylari 
yirik buladi. Ularning xammasi birgalikda xalkum atrofii nerv massasini xosil kiladi. 
Sezgi organlari. Sezgi organlari juda yaxshi rivojlanangan. Xid bilish organlari jabralar asosida 
joylashgan - osfradiylar. 
Jinsiy sistemasi. Boshoyokli mollyuskalar ayrim jinsli. 
Boshoyokli mollyuskalar 2 ta kenja sinfga bulinadi. 
1. Turtjabralilar (Tetrabranchia) kenja sinfi. 
2. İkkijabralilar (Dibranchia) kenja sinfi. 
Turtjabralilar eng kadimgi, sodda tuzilgan boshoyokli mollyuskalar jabralari, yurak bulmalari va 
buyragi turttadan. Xozirgi tirik vakili nautilus (Nautilus) 
İkkijabralilar jabralari, yurak bulmalari va buyragi ikkitadan. İkkijabralilar 2 ta turkumga bulinadi: unoyoklilar 
(Decapoda) vakili karakatitsa (Sepia officinales), gigant kalmar (Architeuthes) va kalmar (Loligo). İkkinchi 
turkum sakkizoyoklilar (Octopoda) vakili argonavt (Argonauta) va osminoglar (Octopus).