/MOLLUSCA/ TİPİNİNG MUXİM VAKİLLARİ
ChİG’ANOQLİLAR /CONCHIFERA/ KENJA TİPİ
Chiganoklilar
kenja
tipi
vakillarining
tanasi
chiganok
ichida
joylashgan.
Chiganoklilar
monoplakoforalar, korinoyoklilar, kurakoyoklilar, ikki tavakalilar va boshoyoklilar deb ataladigan sinflarga
bulinadi
Korinoyokli mollyuskalar /Gastopoda/ sinfi
Korinoyokli mollyuskalarning kupchiligi dengizlarda xayot kechiradi. Ularning tanasi asimmetrik
tuzilgan.
Tashki tuzilishi. Korinoyokli mollyuskalarning bosh kismida ogiz teshigi, 1-2 juft paypaslagichlari va
bir juft kuzlari joylashgan. Oyogi keng va yassi korin usimtadan iborat. Ularning chig’anog’i bir butun va ung
tomonga qarab spiral shaklda buralgan bo’ladi. Chiganokning ingichka uchki kismi berk, kengaygan kismida
esa teshigi buladi. Bu teshikdan mollyuskaning boshi va oyogi chikib turadi.
Ovkat xazm kilish sistemasi. Ogiz teshigi boshining ostki tomonida joylashgan. Ogiz teshigi ogiz
bushligi orkali xalkumga utadi, xalkumda radulasi buladi. Xalkum bushligiga bir juft sulak bezlarining yuli
ochiladi, xalkum kizilungachga ochiladi, kizilungachning kengaygan kismi jigildon. Xalkum va kizilungach
ekdtodermal oldingi ichakni xosil kiladi. Urta ichakning oldingi kismi kengayib oshkozonni xosil kiladi.
Oshkozonga «jigar» yuli ochiladi. Oshkozon ingichka ichak bilan tutashgan. İngichka ichak bir necha marta
buralib orka ichakka ulanadi va orka ichak bosh yakinidagi chikaruv teshigi orkali tashki muxitga ochiladi.
Nafas olish sistemasi. Korinoyokli mollyuskalar jabralar yoki upka orkali nafas oladi.
Kon aylanish sistemasi. Yuragi xar xil tuzilgan. Primitiv vakillarining yuragi korincha va ikkita
bulmadan iborat. Yurak korinchasidan aorta boshlanadi. Aorta ikkita aorta tomirlariga ajraladi. Ulardan biri
boshga, ikkinchisi esa ichki organlarga boradi.
Nerv sistemasi. Tuban tuzilgan vakillarining nerv sistemasi yonbosh nervlilarnikiga uxshash, nerv
gangliylari bulmaydi. Yuksak korinoyokli mollyuskalarda esa nerv xujayralari nerv tomirining malum joylarida
tuplanib, bir necha nerv tugunlarini xosil kiladi.
Sezgi organlari. Boshining paypaslagichlari, mantiyaning chetlari tuygu vazifasini bajaradi. Kimyoviy
sezgi organlari osfradiylar.
Do'stlaringiz bilan baham: |