Katta tip. Mesozoalar. Mollyuskalar tipi. Xalqali chuvalchanglar (Annelida) tipi. Reja


Download 170.58 Kb.
Pdf ko'rish
bet8/22
Sana31.01.2024
Hajmi170.58 Kb.
#1830275
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   22
Bog'liq
3 uz Zoologiya lek

Tashqi tuzulishi. Tanasi biroz yassilashgan tsilindr shaklida, uzunligi 0,5 mm dan 3 m gacha. 
Tanasining oldingi bogimi prostiomium h’araktchang, unda h’ech qanday o’simta bolmaydi. Tanasi 40-50 
tanadan 600 tagacha segmentdan tashkil topgan, faqat ayrim turlarida 7-9 ta segment boladi. Kamtuklilar 
prostiumdan tashqari h’amma tana segmentlarida to’rt tutamdan (shu jumladan, 2 ta qorin va 2 ta en) qillar
bolmaydi. Emg’ir chuvalchangida h’ar bir tutamda bir juftan, yani bitta segmentda 4 juftan qillar boladi. 
Qillarning joylanishi parapodiylarning orqa va qorin bolaklari o’rniga mos keladi.
Kamtuklilar tanasi keyingi anal qismi, yani pigidiumda anal teshigi joylashgan. 
İchki tuzilishi. Kamtuklilar teri-muskul xaltasining tuzilishi koptuklilarnikiga o’xshaydi. Ularda orqa 
mezenteriysining bolmasligi, segmentlari orasida teri ustiga tselom suyuqligi chiqarib turadigan mayda 
teshikchalarning bolishi bilan farq qiladi. Ovqat h’azm qilish sistemasi ixtisoslashgan bolib, h’alqum, 
qizilo’ngach, muskulli oshqozon, o’rta va orqa ichak bolimlariga bolinadi . Emg’ir chuvalchanglarida 
qizilungach kengayib jig’ildonni h’osil qiladi. Qizilungachga morrenov bezi deb ataladigan uch juft bezlarning 
yo’li ochiladi. Bezlar ajratib chiqaradigan oh’ak chuvalchang ozig’i-chirietgan o’simlik qoldig’i tarkibidagi 
gumus kislotani neytirallashtiradi. O’rta ichakning ustki qismi, uning bo’shlig’iga botib kirib, tiflozolni h’osil 
qiladi. Tiflozol ichakning ichki h’azm qilish yuzasini kengaytirish vazifasini bajaradi. 
Qon aylanish sistemasi  koptuklilarnikiga o’xshaydi. Qonning qon tomirlar bo’ylab aylanishini orqa va 
h’alqum atrofidagi h’alqa qon tomirlari taminlab turadi. 
Kamtuklilar terisi orqali nafas oladi. Terida kapillyar qon tomirlar qalin to’r h’osil qiladi. 
Ayirish organlari segmentlarda bir juftdan joylashgan metanefriydiylardan iborat. O’rta ichak qon 
tomirlarini sirtdan qoplab turadigan xloragogen h’ujayralar h’am ayirish funktsiyasini bajaradi. Xloragogen 
h’ujayralarda tana bo’shlig’idagi qattiq ayirish mah’sulotlari to’planadi. Bu h’ujayralar mah’sulotlari tana 
bo’shlig’iga tushib, maxsus teshik orqali chiqarib yuboriladi. 
Nerv sistemasi boshqa h’alqali chuvalchanglarnikiga o’xshash bolib, bir juft h’alqumusti gangliylar, 
h’alqum atrofi konnektivalar va qorin nerv zanjiridan iborat. 
Sezgi organlari kuchsiz rivojlangan. Kozlari bolmaydi, yomg’ir chuvalchanglari terisi yuzasida 
erug’likka juda sezgir h’ujayralar boladi. 

Download 170.58 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling