Kbk: 84(5O‘zb)7

TO‘RTINCHI OQSHOM HIKOYATI
Shoshqaloqlik – shaytonning vasvasasi, 
Bugungi lazzat-u zahar ertasi.
Kechqurun soat roppa-rosa sakkizda qizlar 
yetib kelishdi. Oralarida yana ikkita yangi qiz 
ham bor edi. Qisilishib, surilishib o‘tirishdi. 
Saodat buvi auditoriyaga kirgan keksa professor 
qiyofasida qizlarga ko‘z yugurtirdi-yu, salom-
alikdan keyin yana o‘sha salobatli ovozda so‘z 
boshladi:
– Kecha vaqtimiz ziqlik qilib, sizlarda savollar 
bormi-yo‘qligini so‘ray olmadim. Hechqisi yo‘q, 
kecha xato qilgan bo‘lsak, bugun tuzatamiz-da. 
Vaqt ham, imkon ham bor bugun. Marhamat, 
savollaringiz bo‘lsa beringlar, – dedi Saodat buvi, 
tizilishib o‘tirgan qizlarga ko‘z yugurtirib.
Qizlarda savollar bor ekan. Kecha kechqurun 
uylariga qaytishayotib, yo‘lda ancha gap talashi-
shibdi. Biri chin muhabbat borligiga gumon qilsa, 
yana biri, bor deb turib olibdi. Talashishibdi, isbot-
lashishibdi, lekin qat’iy qarorga kela olishmabdi.
– Shuni siz dalillab, ajrim qilib bersangiz, opoqi, 
– deb iltimos qildi kechagi durkun qiz.
– Xo‘p bo‘ladi, dalillaymiz, qizlar. Chin muhabbat 
borligini qo‘limdan kelganicha isbotlashga harakat 
qilib ko‘raman. Kecha bu to‘g‘rida hech nima 
demadik yo deyish xotiramizdan chiqibdi desak – 
noto‘g‘ri bo‘lar. Asrlardan asrlarga, zamonlardan 
zamonlarga o‘tib kelib, bugun ham bizning 
ma’naviy hayotimizga juda katta ta’sir qilayotgan 
mashhur doston va romanlarni kecha tilga oldik. 
Chin muhabbatning borligiga tariximizdan, ho-

---

58
zirgi ibratli yoshlar orasidagi pok muhabbatdan 
ortiq yana qanday dalil kerak? Sutdan og‘zi 
kuygan qatiqni puflab ichadi, degan gap bor 
xal qimizda. Odamzodki bor, muhabbat bor. 
Agar muhabbat bo‘lmaganda yaratish, bunyod 
qilish, o‘stirish, voyaga, kamolga yetkazish degan 
narsalar ham bo‘lmas edi. Inson nimaiki yaxshilik 
qilsa, hammasini yoqtirish, sevish orqasida qiladi. 
Modomiki, bugungi chiroyli, dilrabo dunyomizni 
shu taxlit go‘zal qila olgan ekanmiz, demak, 
bu muhabbat sharofatidan. Bu go‘zalliklarning 
hammasini muhabbat inson aqli va qo‘li bilan 
yaratgan.
Saodat buvi so‘zini to‘xtatib, allaqanday kon-
vertlarni kavlashtira boshladi. O‘shalardan birini 
olib, ichidan taxlog‘liq qog‘oz chiqardi.
– Muhabbat to‘g‘risida menda bitta xat bor edi, 
qarshi bo‘lmasalaringiz o‘qib bersam.
Qizlar chug‘urlashib:
– O‘qing, o‘qib bering, opoqi, – deyishdi.
– Bo‘pti, quloq solinglar. «Hurmatli opoqi, o‘tgan 
hafta bizning bilim yurti qizlari bilan bo‘lgan 
uchrashuvda siz juda yaxshi gaplarni aytdingiz. 
Buning uchun ko‘pdan ko‘p rahmat. Ammo 
muhabbat haqidagi dalillaringiz, kechirasiz-u, 
menda unchalik qanoat hosil qilmadi. O‘shanda 
o‘rnimdan turib e’tiroz bildirmoqchi bo‘ldim-u, 
lekin o‘qituvchilarimizdan, ayniqsa, Siz hurmatli 
opoqimizdan uyalib, ko‘nglimdagi gapni 
aytolmadim. Mana endi uzoqdan, xat vositasi 
bilan e’tirozimni bayon qilyapman. Meni ma’zur 
ko‘ring, jon opoqi. Men, chin muhabbat bor, 
deyilgan gaplarga hech ishonmayman. Menda 

---

59
bu ishonchsizlik o‘z-o‘zidan paydo bo‘lmadi. 
Buning sababi, asosi bor. Dunyoda muhabbat 
emas, aldov bor ekan. Muhabbatning ko‘zlarni 
qamashtirib, odam hushini olib qo‘yadigan chiroyli 
libosiga burkangan al dov bor ekan! Buni o‘z-
o‘zini aldash deb tushunaylikmi yo boshqanimi 
– baribir. Shuning uchun o‘sha uchrashuvda