Kbk: 84(Ros-Rus)
Download 1.67 Mb. Pdf ko'rish
|
Taras Bulba
|
106
Nikolay Gogol Kazaklar yana orqaga qaytdilar va o‘z lashkar- gohlariga ketmoqchi bo‘ldilar. Qal’a tepasida ya na lyaxlar ko‘rindi, endi ustlaridagi chakmonlari yir- tilgan edi. Ko‘plarining ustlaridagi qim matbaho to‘nlarida qon qotib qolgan, chiroyli dubulg‘alari- ni chang bosgan. Zaporojyеliklar pastdan turib: – Ha, barchamizni bog‘lab oldinglarmi? – deb qichqirardi. Semiz polkovnik yuqoridan turib, hali ham: – Hap, sizlarni! – deb baqirib, arqon ko‘rsatar edi. Chang bosgan, charchagan, askarlardan ba’zi o‘jarlari hali ham bir-birlariga do‘q qilishar, gap otishar edi. Nihoyat hamma joy-joyiga qayt di. Bi- rov jangda charchab dam olgani chodirga kirdi, birov yarasiga tuproq separ, ro‘molini va dush- manning o‘ligidan yechib olgan qimmatbaho ki- yimlarini yirtib, yarasini bog‘lar edi. Baquvvat- roqlari o‘liklarni yig‘ishtirib ko‘mish bilan ovora edilar. Shamshir va nayzalar bilan go‘r qazib, qal- poq va etaklarida tuproq tashirdilar, yigitlarning o‘ligini izzat-hurmat bilan yerga qo‘ydilar, ular- ning ko‘zlarini qarg‘alar, burgutlar cho‘qimasin deb ko‘mdilar. Lyaxlarning o‘ligini to‘da-to‘da qilib asov otlarning dumiga bog‘lab, dalaga haydadi- lar, otlarni xo‘b yugurtirib, o‘liklarni xo‘b sava- ladilar. Asov otlar zovur va marzalardan oshib, qonga, tuproqqa belangan lyaxlar o‘ligini sudrab borar edi. Kechqurun hamma bo‘linmalar yig‘ilishib maj- lis tuzdi, har kimning botirliklaridan, kelajak bo‘g‘inlarga doston bo‘ladigan qahramonliklardan so‘zlashdilar. Xiyla vaqtgacha yotmadilar, ham- ma yotganda ham chol Taras yotmadi, dushman 107 Taras Bulba ichida Andriyning ko‘rinmaganligiga sabab nima ekan deb xayol surib ketdi. «Xoin o‘z qardoshlari- ga qarshi chiqishga nomus qildimi yoki juhud meni aldadimi, o‘g‘lim bandi tushdimi?» – deb o‘ylab ketdi. Ammo Andriyning ko‘ngli ayollarga haddan tashqari moyilligi esiga tushib, yuragini g‘am bosdi, siqildi, o‘g‘lini oshifta qilgan polyak qizidan o‘ch olishni ko‘ngliga tugib qo‘ydi. Xayo- liga o‘sha qizdan o‘ch olar ekan, uning husniga, selkillagan sochiga qaramay, kazaklar orasi- da rosa sudrab yurardi. Baland tog‘lar tepasida uning oppoq qordek go‘zal siynasi, chiroyli kift- lari qon-u tuproq qa belanar edi. Momiqdek chi- royli badanini burda-burda qilib sudratar edi. Biroq taqdir nima qilishini, ertaga nima bo‘lishini Bulba bilmaydi. Sekin-sekin ovunib, alhol u ham uyquga ketdi. Kazaklar hali ham gaplashar, pos- bonlar tuni bilan mijja qoqmasdan, tevarak-atrof- dan ko‘z-quloq bo‘lib, gulxan yonida o‘tirar edi. VIII Oftob qiyomga kelguncha ham yo‘q edi, zapo- rojyеliklar davra olib yig‘ildilar. Sechdan xabar keldi; kazaklar yo‘qligida tatarlar kelib, Sechni talon-toroj qilibdi, unda qolganlarning hamma- sini poymol qilib, bandga solib haydabdi va yer ostida yashirin saqlangan xazinani ham topib olib ketibdi. Bor-yo‘q mollarni olib, to‘ppa-to‘g‘ri Perekopga yo‘l solishibdi. Yolg‘iz bitta kazak Mak- sim Goloduxa yo‘lda tatarlar qo‘lidan chiqib, ta- tar mirzasini so‘yib, uning yonidagi hamyonini olib, tatar otiga minib qochibdi. Tatarlar uni bir yarim kun-u ikki kecha quvlabdi. Bir otni o‘ldi- 108 Nikolay Gogol rib, boshqasiga minib, buni ham o‘ldirib, yana boshqasini minib, zaporojyеliklarning Emannoda turganlarini yo‘lda bilib, kazaklar lashkargohiga yetib kelibdi. Kelgan odam bo‘lgan yomon voqeani aytdi, xolos, ammo nima sababdan bunday halo- kat bo‘lganini, kazaklar odatlarini qilib mastlik- da bandga tushdilarmi, xazina ko‘milgan joyni tatarlar qanday bildilar, bu haqda hech narsa aytmadi. Kazak juda charchab, shishib ketibdi, yuzi oftob va shamoldan qurishib ketibdi; turgan joyida dumalab, qotib uxlab qoldi. Bunday hollarda zaporojyеliklar darrov otla nib o‘g‘rilar ketidan quvar edilar, chunki bandga tush- ganlar Kichik Osiyo bozorlariga, Smirnaga va Krit oroliga borib qolar, kokildor kazaklar Xudo bilsin yana qayerlarda xor bo‘lardi. Shu ning uchun zaporojyеliklar yig‘ilishgan edi. Hech kim boshi- dan qalpog‘ini olmadi, chunki ataman lar huzuri- ga buyruqlar tinglashga emas, balki o‘z tengdosh- lari bilan maslahatlashgani kelgan edilar. Yig‘indagilar: – Avval keksalar, maslahat beringlar! – deb qichqirishar, yana boshqalar: – Askarboshi, maslahat ber! – der edilar. Askarboshi qalpog‘ini boshidan olib, ham- maning kattasi va boshlig‘idek emas, tengdosh o‘rtoqdek kazaklarning ko‘rsatgan izzat-hurmat- lariga tashakkur aytib: – Oramizda keksalar, aqli balandlar ko‘p, biroq meni hurmat qilib, maslahat so‘radinglar, mening maslahatim shuki, o‘rtoqlar, fursatni o‘tkazmas- dan tatarning payiga tushmoq kerak, chunki ta- tarning qanday odamligini o‘zingiz bilasiz; talab ketgan mol-mulklari bilan bizning kelishimizni |
