Kegl cc pechat indd

II
BOB
Bu bo‘limda Siz:
– jismlarning mexanik harakati;
– tekis va notekis harakat 
haqida tushuncha;
– yo‘l, vaqt va tezlik kattalik lari 
hamda ularni amalda aniqlash;
– suyuqlik va gazlarda bosim;
– Paskal va Arximed qonunlari;
– ish, energiya va quvvat bilan 
tani shasiz.
MEXANIK HODISALAR
HAQIDA DASTLABKI
MA’LUMOTLAR

---

44
KIRISH SUHBATI
Kundalik turmushda harakatlanayotgan juda ko‘p jismlar, mashina 
va mexanizmlarga duch kelamiz. Avtomobillar, ventilyatorlar, osma va 
qo‘l mexanik soatlari va h.k. Avtomobilning harakatiga nazar tashlasak, 
uning turli qismlari turlicha harakatda bo‘lishiga e’tibor beramiz. 
Avtomobil korpusi, yuki, hay dovchisi bilan oldinga yoki orqaga harakat 
qilsa, uning g‘ildiraklari, dvigatelini sovituvchi parragi aylanma harakat 
qiladi. Bundan buyon oldinga, orqaga, yuqoriga, pastga, o‘ngga yoki 
chapga bo‘ladigan harakatlarni umumiy holda 
ilgarilanma harakat 
deymiz. Devorga osilgan mexanik soat mayatnigi esa takrorlanib 
turuvchi harakat qilganligidan, uning harakatini 
tebranma harakat 
deyiladi.
Shunday qilib, bizni o‘rab turgan olamdagi barcha jismlarning hara-
katini uch turga ajratish mumkin.
1. Ilgarilanma harakat.
2. Aylanma harakat.
3. Tebranma harakat.
Jismlarning hammasi ham har doim harakatda bo‘lmaydi. Masalan, 
osib qo‘yilgan yuk, imoratga qo‘yilgan ustun, kir yoyilgan arqon va 
h.k. Bir qarashda ularda hech qanday qonuniyatlar yo‘qdek ko‘rinadi. 
Aslida ular muvozanat holatida bo‘lib, ma’lum qonun va qoidalar 
bajariladi.
Jismlarning mexanik harakatlari hamda ularning muvo