Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

 
 
11-rasm. Tabiiy shamollatishda sanoat korxonasida hosil
bo’ladigan bosimlaniing taqsimlanish. 
Tabiiy shamollatishni hisoblash, asosan, ma'lum isish hisobiga 
yengillashib, binoning yuqori qisimlarida yig'ilgan ortiqcha bosimni, 
biron-bir 
havo 
chiqarib 
yuborish 
joyidan 
chiqarib 
yuborishga 
mo'ljallangan. Ko'ndalang kesimga ega bo'lgan sexga umumiy havo 
bosimi asosida belgilab olasak, ma'lum balandlikka ko'tarilgan havo isib, 
xona haroratiga tenglashgan chizig'i deb faraz qilaylik. Shu chiziqdan 
yuqori tomonda bosim ortiqcha bo'lib, past tomonda birmuncha kam 
bo'lishini grafikda ko'rinib turibdi. 
Hosil bo'lgan ortiqcha bosimi balandlik hisobiga bo'lganligidan uni 
quyidagicha ifodalash mumkin:

P=H(


u
m

), 
bunda, H—quyi havo kirish joyi bilan yuqoridagi havo chiqish joyi 
orasidagi balandlik; 

m
=tashqaridagi havoning zichligi, kg/m 

u
=ichkaridagi havoning zichligi,kg m. 
Bundan tashqari tabiiy havo almashish shamol ta'sirida ham bo'lishi 
mumkin. Agar binoga shamol urilayotgan tomondagi bosim (12-rasm)

---

67 
shamol hisobiga birmuncha ijobiy bo'lsa, shamol urmayotgan 
tomonda bosim salbiy yo'nalishda bo'ladi va buni quyidagicha ifodalash 
mumkin: 

P= P
1
-P
2
bunda, P
1
-shamol urilayotgan tomondagi bosim P
2
-shamol 
urilmayotgandagi tomondagi bosim.
12-rasm. Shamol ta'siri havo almashtirish miqdorini oshiruvchi 
qurilma (deflektor). 
Agar binoga har ikkala bosim kuchi tabiiy shamollatish vazifasini 
bajarayapti deb hisoblasak:

P =(


u
m

) H+ (P
1
-P
2
) 
Ortiqcha bosim miqdorini aniqlagandan yuborilayotgan havo 
miqdorini ham aniqiash mumkin:
Q = 
P
q
f

2

bunda,

—havo miqdori koeffitsiyenti; f-havo chiqarib 
yuboruvchi teshik kesim yuzasi. 
Soddalashtirilgan holda bu formula ko’nishiga ega bo’ladi. 
Q =4.04

Agar chiqarib yuborilayotgan havo miqdori, kirib kelayotgan havo 
miqdoriga teng desak, unda biz kirib kelayotgan va chiqib ketayotgan 
havo harakat tezligini topishimiz mumkin; 
V=
F
Q
bu yerda F — havo chiqib ketiyotgan tirqish kesim yuzasi.

---

68 
Chang tozalagichlarning turlari ko'p. Ularni qo'llaganda 
asosan chang tozalovchi qurilmaning ishlatish jihatidan qulayligiga, uning
chang tozalash darajasiga va arzon-qimmatligiga qarab tanlanadi.