Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

III.2. Tabiiy shamollatish 
Tabiiy shamollatish tashqaridan bino ichiga kiigan sovuq havo bino 
ichidagi issiqlik hisobiga issiqlik qabul qilib, isigandan keyin hajmi 
kengayganligi sababli yengillashib binoning yuqori tomonlariga qarab 
harakatlanadi va agar biz binoning yuqori qismida havoning chiqib ketishi 
uchun truba yoki tirqishlar hosil qilsak, unda biz,havoni tashqariga 
chiqarib yuborish imkoniyatiga ega bo'lamiz. Biz jarayon har qanday 
sanoat korxonasi binosida, shuningdek, har qanday binoda, ayniqsa, sovuq 
faslda uzluksiz davom etadi va bu hodisani aeratsiya deb yuritiladi. 
Mashinasozlik sanoati korxonalarida, ayniqsa, ko'p miqdorda 
issiqlik ajralishi bilan kechadigan jarayonlarda tabiiy shamollatishning 
ahamiyati nihoyatda katta bo'iadi. Chunki bu sexlarda almashtiriladigan 
havoning miqdori juda katta bo'lganligi sababli mexanik shamollatishga 
juda katta mablag' sarflashga to'g'ri keladi. Bunday issiq sexlarda ajralib 
chiqayotgan issiqlikni tabiiy shamollatish yo'li bilan chiqarib yuborish
anchagina iqtisodiy samara berishini hisobga olish kerak.
Bunda asosiy e'tiborni havoni kirish yo'nalishlari va chiqish joylarini 
ta'minlash katta rol o'ynaydi. Ma'lumki, issiq havo yuqoriga qarab 
ko’tariladi, sovuq havo esa pastga yo'naladi. Shuning uchun ko'p miqdorda 
issiqlik ajralib chiquvchi sexlarda sovuq havoni poldan 4 m balandlikdan 
berish maqsadga muvoflq hisoblanadi. Sovuq havo pastga , qarab 
yo'nalishi borasida issiq havo bilan aralashadi, isiydi va vujudga kelgan 
tabiiy oqimlar harakatiga qo'shilib uzluksiz harakat hosil qiladi. Bu 

---

66 
uzluksiz harakat davomida oqimlarga yangidan-yangi miqdorlar 
qo'shilishi natijasida yuqori to’siqlar tomon yo'naladi va bir qismi tabiiy 
shamollatish tirqishlaridan tashqariga chiqib ketadi, bir qismi esa sovib 
yana pastga qarab yo'naladi va bu bilan havoning xona ichidagi aylanma 
harakatini kuchaytirishga o'z hissasini qo'shadi. Shunday qilib,
binolarning ichida havo harakatining tutash oqimlari vujudga keladi. Buni 
11-rasmda ko'rsatilgan sxemada ifodalash mumkin. Agar tashqarida havo 
nihoyatda issiq bo'lsa, (30—40 °C atrofida) tabiiy shamollatish ehtiyoji 
oshadi.