Kibermakondagi diniy
Kibermakondagi dastlabki diniy jamoalar
Download 4.04 Mb. Pdf ko'rish
|
Kibermakondagi diniy jarayonlar
1. Kibermakondagi dastlabki diniy jamoalar. Texnika va
texnologiyalarning imkoniyatlari va tezligi ortib borishi ularning insonlar hayot tarzining ajralmas qismiga aylanishiga olib keldi. 1970 yillardan kompyuterlar uchun yangi dasturlar, tizimlar, xizmatlarning joriy etilishi, aholi o‘rtasida ulardan foydalanishga bo‘lgan qiziqishning ortishiga xizmat qildi. Mazkur jarayonda ma'lum ko‘rsatkichlarga erishilgandan so‘ng, 1990 yillarning boshlariga borib, ishlab chiqaruvchilar tomonidan ularning tan narxining tushirilishi kompyuterlarning ommaviy tarzda sotilishiga olib keldi. 1970 yillarning oxirida modem dasturining yaratilishi mikrokompyuterlarning (uyda foydalaniladigan kompyuterlar yirik tizimga ulanmagan edi) o‘zaro telefon liniyalari orqali bog‘lanish imkoniyatini berdi. Bu esa o‘z navbatida Internetni ilk marotaba akademik 14 maqsadlardan boshqa yo‘nalishda foydalanish imkoniyatini vujudga keltirdi. Natijada forumlarda fikr qoldirib, yozishmalarga javob berish mumkin bo‘lgan jarayonlar rivojlandi. Forumlarda turli mavzularni, xususan, diniy-ma'naviy masalalarga fikr bildirish, muhokama qilish ommalashdi. Shunday forumlardan biri bu – «Origins» («ibtido», «boshlang‘ich manba»). Ushbu forumga kirish oynasida quyidagi iboralar o‘rin olgan: ««Origins» bu qisman din, qisman g‘arblashgan yoga jamiyatining shakli, qisman tinchlik harakatidir. Bu tizim bir vaqtning o‘zida sizning hayotingizni va dunyoni takomillashtiradi. «Origins»ning etakchilari yo‘q, rasmiy hayoti mavjud emas, savdo uchun emas. Chunki u ochiq kompyuter uchrashuvi sifatida boshlandi va hech kim yaratuvchilarining barchasini kim ekanini bilmaydi». Bu kabi matnli makonlarda muloqotga kirishishni boshlagan shaxslar internetdan o‘zlarining e'tiqodlarini, muammolarini ifodalash va shunchaki din haqida muloqot qilish vositasi sifatida foydalanishni boshladilar. Ushbu jarayonlarning qatnashchilari nafaqat bunday norasmiy, balki rasmiy diniy tashkilotlarda, ma'naviy harakatlarda faol ishtirok etishlari mumkin bo‘lgan. Chunki diniy munozaralarni cheklovchi markazlashgan boshqaruv, axloqiy tamoyillarga amal qilish nazorati hamda mazkur yangi vosita orqali diniy amaliyotlarda qatnashish uchun cheklov bo‘lmaganligi sababli Internet dinni tarqatish vositasiga aylandi. Forumlardan keyingi bosqich – bu ma'lum bir kishilar qiziqishlari doirasida tashkil etilgan maxsus guruhlar. Ma'lumotlarga ko‘ra, diniy munozaralar olib boruvchi maxsus guruh 1983 yilning boshlarida o‘z faoliyatini boshlagan. Guruhning cheklovchi moderatori, munozaralar tsenzori bo‘lmagan, tizimning istalgan a'zosi o‘zi xohlagan narsani yozib 15 qoldirgan. Odatda ishtirokchilar boshqa a'zolarni munozara qilinayotgan mavzuga provokasiya (qiziqtirish, jalb etish) qilganlar. 1-diagramma 1984 yil 20 noyabrda «USENET» tizimida «net.religion.christian» nomli xristianlar guruhi o‘z faoliyatini boshlagan bo‘lsa, 1985 yil 13 yanvarida yahudiylar o‘zlarining dinlari haqida bahs-munozara olib boruvchi «net.religion.jewish» guruhiga asos soldilar. Bu bilan «USENET» tizimida faoliyat yurituvchi diniy guruhlar soni 3 taga etdi. Guruhlarni tashkil etishga bo‘lgan talab, insonlarning ma'lum din borasidagi qiziqishlaridan kelib chiqqan. Bunga misol qilib ularning faolligini 1985-86 yillar davomida guruhlarda e'lon qilingan post (maqola)lar sonidan ham bilib olish mumkin. (Qarang: 1-Diagramma). Download 4.04 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling