Kibermakondagi diniy
Download 4.04 Mb. Pdf ko'rish
|
Kibermakondagi diniy jarayonlar
|
Mavzu yuzasidan savollar
1. “BBS” tarmog’I haqida nimalarni bilasiz? 2. Kibermakondagi dastlabki jamoalarning chaqiriqlari va shiorlari qanday bo’lgan? 3. Dastlabki diniy jamoalar haqida ma’lumot bering. 4. O‘zbekiston kibermakonidaga dastlabki sahifalar nimalardan iborat bo’lgan? 21 Adabiyotlar 1. Campbell H. Religion and the Internet: A microcosm for studying Internet trends and implications. New media & society. 15(5), 2012. 2. Dunyo dinlari tarixi / tuzuvchilar: S.Agzamxodjaev, D.Rahimjonov, N.Muhamedov va b. – Toshkent: ToshDShI, 2011. – 262 b. 3. Abdullaeva M.Z. «Kibermakonda din» tarixi // dinshunoslikning dolzarb muammolari. X to‘plam. Respublika ilmiy-amaliy konferentsiya materiallari. – Toshkent: TIU, 2018. – B. 35-36. 4. Echchaibi N. Alt-Muslim: Muslims and modernity’s discontents. – p. 190-198. Chapter of book. Digital Religion: Understanding Religious Practice in New Media Worlds. Ed. by Heidi A. Campbell. Routledge Taylor & Francis Books, 2013. 22 3-mavzu. Diniy jarayonlarning kibermakondagi konvergensiyasi Reja: 1. Din va virtual olam. 2. Diniy jarayonlarning integratsiyasi. 3. Kiberpsixologiya va din. Tayanch so‘zlar: World wide web, din va internet, texnoateistlar, raqamli din, kiberpsixologiya, online din. 1. Din va virtual olam. Dunyoda 1990 yillarda kompyuterlar soni, xususan, internetga ulanganlari sonini keskin ortishi kuzatildi. Bir vaqtning o‘zida foydalanuvchilar tizimga ulansalarda, ammo undagi ma'lumotlarni qidirib topish nisbatan qiyin edi. 1993 yilda «World Wide Web» (Butundunyo o‘rgimchak to‘ri)ning barcha uchun bepul joriy etilishi mazkur masalaga echim bo‘ldi. Insonlarga kibermakon orqali izlayotgan ma'lumotlarni oson topish imkoniyati yaratildi. Kibermakondagi diniy jarayonlar shiddati ortgan sari olimlar va tadqiqotchilar nigohi ularni tadqiq etishga qaratildi. Olim Heydi Kempbell fikricha, Internet foydalanuvchilari tarmoqda targ‘ib etayotgan diniy amallar va dunyoqarashdagi o‘zgarishlar keng jamoatchilik e'tiboriga 1995-1996 yillarda e'lon qilingan «Texnoateistlar: kibermakonda mistika qayta jonlanadimi» («Technopagans: May the Astral Plane Be Reborn in Cyberspace») va «tarmoqda Ilohni topish» («Finding God on the Web») 23 nomli maqolalar orqali ilk bor etkazilgan. Amerikalik dinshunos Rozalind A.J.Heket «din va Internet» maqolasida diniy jamoalar uchun yangi media-vositaning ahamiyatini birinchilardan bo‘lib Stefan o‘Liri 1996 yilda tahlil qilganligini qayd etgan. Tahlillarimiz «Internet va din» mavzui doirasida keng ko‘lamli tadqiqotlar olib borilganini ko‘rsatdi. Bu borada Heydi Kempbellning quyidagi maqolalari kibermakonda diniy omil faollashuvidagi tendentsiyalar xronologik tahlil etilgan: «Internetni ilohiylashtirish», «din va Internet», «din va Internet: Internet tendentsiyalari va oqibatlari o‘rganilishining qisqa ko‘rinishi», «raqamli o‘yinlarda dinni o‘rganish», ««raqamli din» tadqiqotlarida diniy jamoalarning o‘rganishdagi o‘zgarishlarni baholash». Shu bilan bir qatorda, mazkur muammoni Lorn L. Dauson, dinshunos Rozalind A.J.Heket, Rozemari Avans, Shu-Chen Tsai, A.P.Zabiyako, E.A.Voronkova, T.P.Minchenko, A.A.Armanova kabi olim va tadqiqotchilar o‘rganganlar. Ularning asosiy tadqiqot ob'ekti bevosita kibermakonda din borasida olib borilayotgan turli mazmundagi xatti-harakatlar, ularning natijalari, ilmiy tadqiqotlar dinamikasi, muammoni yoritilganlik darajalarining tahlillariga qaratilgan. Diniy mazmundagi veb-saytlar sonining ortishi, ularning faoliyati tahliliga oid izlanishlar tadqiqotchilar e'tiborini tortdi. Masalan, «Yahoo» tarmoq ko‘rsatkichi ma'lumotlariga ko‘ra, 2002 yilning 8 avgust kuni xristianlikka oid din va ma'naviyat bo‘limida ro‘yxatga olingan veb saytlar soni 30 130 ta bo‘lgan. 24 soat ichida mazkur ko‘rsatkich 234 taga ortib, 9 avgustda 30 364 tani tashkil etgan. Shu muddat ichida yahudiylikka oid 54 ta, 38 ta Islomga va 32 ta buddaviylik diniga oid yangi veb saytlar ro‘yxatdan o‘tgan. Bu borada Toronto universiteti Dinshunoslik markazi 24 falsafa fanlari doktori Kristofer Helland 2001-2003 yillarda faoliyat yuritgan diniy veb saytlarni tahlil qilgan. Shuningdek, u o‘z ishida bugungi kun madaniyatida Internet jamoalarining diniy amaliyotga ta'siri, internetda dinning tarixiy rivojlanishi, onlayn din va sekulyarizasiya, «simlar dunyosi»da din, onlayn din va virtual jamoalar, axborot zonalari, o‘zaro aloqa zonalari, «onlayn jamoa: virtual haqiqat» kabi masalalar o‘z echimini topgan. Helland tadqiqotida xristianlar, buddaviylar va vikkanlarning virtual jamoalarini pedagogik texnologiyalar (keys-stadi) asosida tahlil qilgan. Download 4.04 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|