Кимё фанидан абитуриентлар

I. Atom molekulyar ta’limot

• 
  Moddalar ularning kimyoviy xossalarini o’zida saqlovchi eng kichik zarralar boigan molekulalardan tashkil topgan.
  
• 
  Molekulalar atomlardan tashkil topgan.
  
• 
  Atomlar murakkab tuzilishga ega boiib, elektron, proton, neytron va boshqa mikrozarralardan tashkil topgan.
  
• 
  Molekula va atomlar doimiy harakatda boladi.
  

II. Atom

• 
  Atomlar juda kichik zarrachalar bo’lib, ma’lum massaga ega. Masalan, vodorod atomining absolyut massasi 0,000000000000000000000001674 gr yoki 1,67410^-23 gr. Uglerod atomining absolyut massasi 19,99310^-23 gr.
  
• 
  Atomning nisbiy massasi ¹²C atomining massasi 1/12 qismidan necha marta katta ekanligini bildiradigan sondir.
  
• 
  ¹²C atomining massasi 1/12 qismining massasi 1,66057 10^-24 gr yoki 1.66057 10^-27 kg
  
• 
  1,66057 10^-24 gr = m.a.b. massaning atom birligi.
  
• 
  Nisbiy atom massa A_r bilan ifodalanadi. Indeksdagi “r” nisbiy (relative) degan ma’noni anglatadi.
  
• 
  Kislorod atomining nisbiy massasi: yoki 16
  
• 
  Elementning nisbiy atom massasiga son jihatdan teng qilib grammlar bilan ifodalangan qiymat g-atom deyiladi (yoki mol deyiladi).
  
• 
  Bir mol har qanday modda 6,0210²³ ta zarracha (atom, molekula, ion) tutadi.
  
• 
  6,0210²³ soni Avagadro doimiysi deyiladi va N_a belgisi bilan ifodalanadi.
  

Mol. Kimyoda massa, hajm, zichlik kabi fizikaviy kattaliklar qatorida modda miq-dori v — mol ham ishlatiladi.

• 
  Modda miqdori — bu ushbu moddani tashkil qiluvchi zarralar soni.
  
• 
  Mol — modda miqdori o’lchamidir.
  
• 
  Mol — 0,012 kg ugleroddagi atomlar soniga teng zarralar (atom, molekula va boshqa zarralar) tutuvchi modda miqdoridir.
  

Kimyoviy element nomi	Belgisi	Haqiqiy massasi (gr)	Nisbiy atom massasi Ar	1 molidagi molekulalar soni	1 molidagi atomlar soni
Vodorod	H	1,67410^-24	1.008	6,0210^23	12,0410^23
Kislorod	O	26,6710^-24	15.999	6,0210^23	12,0410^23
uglerod	C	19,99310^-24	12.011		6,0210^23