Кимё фанидан абитуриентлар


Download 2.95 Mb.
bet66/71
Sana21.08.2023
Hajmi2.95 Mb.
#1668945
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   71
Bog'liq
Kimyo qo\'llanma 1-qism

Faradeyning 1-qonuni: elektrodda ajralib chiqadigan moddaning miqdori faqat birgina omilga-eritmadan o’tayotgan elektr miqdoriga proporsionaldir.

N°
if

Elektrolitlar

Elektroliz mahsuloti



katodda

anodda

1

Faol metallar bilan kislorodli kislotalardan hosil bo’lgan tuzlar

H2

02

2

Faol metallar bilan kislorodsiz kislotalardan hosil bo’lgan tuzlar

H2

H2S, galogen

3

Kam faol metallar bilan kislorodli kislotalardan hosil bo’lgan tuzlar

Metall. Agar H+ ionining konsentratsiyasi katta bo’lsa

O2

4

Kam faol metallar bilan kislo-rodsiz kislotalardan hosil bo’lgan tuzlar

Metall, bazi hollarda H2 (Ioni-ning konsentratsiyasi ko’p bo’lsa)

H2S, galogen
Faradeyning 2-qonuni: turli moddalarning eritmasidan bir xil miqdorda elektr toki o’tganda, elektrodlarda ekvivalent og’irliklariga proporsional miqdorda moddalar ajralib chiqadi.


XXI. VODOROD KO’RSATKICH
.Suv juda kuchsiz elektrolitdir
.Suvning dissotsiyalanish darajasi u=1,8.10m
.Demak suv juda oz bo’lsa ham H va OH ionlariga dissotsiyalangan bo’ladi
H2O H+OH
.Toza suvda va neytral eritmalarda (H) va (OH) ionlarining soni teng bo’ladi.
.[H]=[OH]=10-7 mol/i
.Suvga kislota yoki ishqor eritmalarini qo’shilishi hisobiga suvda ionlar muvozanati siljiydi, yani (H) yoki (OH) ionlarning konsentrasiyasi o’zgaradi.
Ammo (H) va (OH) ionlarini ko’paytmasi o’zgarmaydi.
[H][OH]=10-14 mol/i
pH=-Ig[H] bo’ladi
Neytral eritmaning pH=7 ga teng
pH=-Ig10-7 =-(-7)=7

[H]

10-1

10-2

10-3

10-4

10-5

10-6

10-7

10-8

10-9

10-10

10-11

10-12

10-13

10-14

pH

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14




Eritma muhiti

Kuchli kislotali

Kuchsiz kislotali

Neytral

Kuchsiz ishqoriy

Kuchli ishqoriy

O’zgarishi

Ortadi 

.

 Ishqoriylik ortadi







00

01

02

03

04

05

06

07

08

09

Ўндан
бир




Юзданбир



























0

1,000

0,977

0,955

0,933

0,912

0,891

0,871

0,851

0,832

0,813

1

0,974

0,966

0,75

0,741

0,725

0,708

0,692

0,676

0,661

0,616

2

0,631

0,617

0,603

0,582

0,575

0,562

0,55

0,538

0,525

0,513

3

0,501

0,409

0,479

0,468

0,457

0,447

0,437

0,427

0,417

0,407

4

0,398

0,389

0,38

0,372

0,363

0,355

0,317

0,339

0,331

0,324

5

0,316

0,309

0,302

0,295

0,288

0,282

0,275

0,269

0,263

0,275

6

0,251

0,245

0,24

0,234

0,229

0,224

0,219

0,214

0,2

0,204

7

0,2

0,195

0,191

0,186

0,182

0,178

0,174

0,17

0,166

0,160

8

0,158

0,155

0,151

0,148

0,145

0,141

0,138

0,135

0,132

0,129

9

0,126

0,123

0,12

0,117

0,115

0,112

0,110

0,107

0,103

0,102



































Жадвалдан қуйдаги тартибда фойдаланилади :
Биринчи мисол: Айтайлик эритманинг рН=3,24 га тенг бўлсин. Жадвалдаги ўндан бир матриссадан “2” ни
Юздан бир матриссадан “4”ни топиб. улардан ўтказилган чизиқларни кесишган жойидан Н+ Водород ионларини концентрацияси қийматини
топамиз ва уни
10-3(“-3” рН нинг характеристикасидаги 3нинг манфий қиймати ) га кўпайтирамиз Демак рН 3,24 бўлса унда (Н+) =0,575 х 10-3 .
Иккинчи мисол : Эритмадаги (Н+) водород ионларини концентрацияси 1,32 х10- 8 га тенг бўлса уни 0,132х10-7 кўринишида ёзамиз.
Сўнгра 0,132 сони жадвалдан олинади. Топилган сондан горизонтал ва вертикал чизиқлар ўтказиб рН қийматининг вертулдан кейинги
икки қиймати топилади. Бизнинг мисолимизда улар 0,88 рН қийматининг
характеристикаси, (Н+) ионии концентрациясининг қийматидаги 10-7 кўпайтувчининг даражасидаги соннинг мусбат ишорали қийматига тенг.
Демак,
(Н+)= 1,32х10-8=0,132х10-7 бўлса, унда рН=7,88 га тенг бўлади PPқийматлар
Водород кўрсатгич
Сув жуда оз булса хам Н+ ва ОН- ионларига диссотцияланади Н2О=Н++ОН-
[Н+]+[ОН-]-=10-14га тенг бўлади тоза сув ва нейтрал эритмаларда [Н+]ва [ОН-]ионлар сони тенг бўлади [Н+]+[ОН-]= 10-7
Сувга кислота ёки ишкор эритмаси қўшилиши хисобига сувда ионлар мувозанати силжийди яъни [Н+]ва [ОН-] ионларнинг концентрасияси
ўзгаради,аммо [Н+]ва [ОН-] ионлар кўпайтмаси ўзгармайди.
[Н+]+[ОН-]-=10-14 бунда логарифими рН+рОН=14 га тенг. рН=14-рОН ёки рОН=14-рН га
Нейтрал эритмада рН=7га тенг яъни рН=-lg [Н+]=10-7=-(-7)=7



[Н+]

10-1

10-2

10-3

10-4

10-5

10-6

10-7

10-8

10-9

10-10

10-11

10-12

10-13

10-14

рН

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

Эритма мухит

Кучли кислотали

Кучсиз кислотали

нейтрал

Кучсиз ишқорий

Кучли ишкорий

Узгариши

Кислоталилик ортади ←

0

→ Ишқорийлик ортади

XXII. METALLAR.
Qora metallar - temir va uni qaYta ishlashning asosiy mahsulotlari cho’yan va po’latlardir.
• Rangli metallar - temirdan boshqa metallar va ularni qayta ishlangan mahsulotlaridir.
Rangli metallar temir zichligiga (7874 kg/m3) nisbatan zichligining katta va kichikligiga qarab:
Yengil metallar (litiy, natriy, kaliy, kalsiy, aluminiy, magniy, titan, rux, surma va b.);
Og’ir metallar (texnetsiy, kadmiy, nikel, simob, qalay, qo’rg’oshin, mis, kobalt va b.).
Tashqi ta'sirlarga chidamli va zargarlik, ziynat buyumlari tayyorlash uchun ishlatilishiga qarab:
• Nodir metallar (kumush, oltin, platina, radiy, palladiy va b.).
Tabiatda kam tarqalgani (siyrak-yer elementlari), boshqa metallardan keskin farqlanuvchi ayrim xossalariga (yarim o’tkazgichligi, radioaktivligi, yuqori haroratda suyuqlanishiga) qarab:
• Noyob metallar (aktinoidlar, lantanoidlar, molibden, volfram, vanadiy, niobiy, tantal, radiy, toriy va b.). kabi tiplarga bo’linadi.



  1. Metallar va ular birikmalarining xossalari.




  1. Na3PO4  Na2HPO4  NaH2PO4 (ishqoriy metallarda)

e ruvchanligi kamayib boradi

  1. Ca3(PO4)2  CaHPO4  Ca(H2PO4)2 (ishqoriy yer metallarda)

e ruvchanligi ortib boradi


2Mg chapda 2Me(NO2)n+nO2
Me(NO3)n 4Mg - Cu 2Me2On+4nNO2+nO2
Cu o’ngda Me+2nNO2+nO2
4 ) Li Os
Engil metallar Og’ir metallar
0,53 g/sm3 5 g/sm3 22,6 g/sm3

5 ) Hg W


oson suyuqlanadigan qiyin suyuqlanadigan
-390C +10000C +33900C
6) Metalarni issiqlikni o’tkazuvchanligi kamayib borish tartibi.
Ag,Cu,Au,Zn,Ni,Fe,Pt,Hg.
7) Metallarni elektr tokini o’tkazuvchanligi kamayib borish tartibi.
Ag, Cu,Au,Cr,AI,Mg,Na,Ir, W,Be,Li,Fe,Hg,Bi.
II) Metallarning olinishi (Metallarni tabiiy birikmalaridan ajratish usullari)






Olinish usuli

Asosiy reagent

Misollar

Qaysi metallar olinadi.

1

Pirometallurgiya (karbotermiya)

Me2Ox ni C yoki CO bilan

FeO+CO Fe+CO2

Fe

2

Vodorodotermiya

Me2Ox ni H2 bilan

CuO+H2  Cu+H2O

Cu

3

Metallotermiya

AI

Cr2O3+2AI  2Cr+AI2O3

Cr

4

Gidrometallurgiya

Linadigan metall tuzining eritmasiga aktivroq metal ta’sir ettirib olinadi.

CuSO4+Fe  Cu+FeSO4 (eritmada sodir bo’ladi)

Cu

5

Elektrometallurgiya

Metall birikmalarini elekrtoliz qilish

2NaCI  2Na+CI2
yuqori temperaturadagi suyuqlanmasida sodir bo’ladi

Ishqoriy er metallar va AI.

Beketov qatori


Li,Cs,Ba,Ca,Na,Mg,AI,Mn,Zn,Gr,Cd,Co,Fe,Ni,Sn,Pb,(H)Sb,Bi,Cu,Hg,Ag,Pi,Au,Fe.



<— Oddiy moddalarning qaytaruvchilik xossalarining kuchayishi, -ne~

Li

Cs

K

Ca

Na

Mg

Al

Mn

Zn

Cr

Fe

Ni

Sn

Pb

H

Cu

Ag

Hg

Au

-3,04

-3,01

-2,92

-2,87

-2,71

-2,37

-1,66

-1,18

-0,76

-0,74

-0,44

-0,25

-0,14

-0,13

0,00

+0,34

+0,80

+0,85

+1,50

Li+

Cs+

K+

Ca+2

Na+

Mg+2

Al+3

Mn+2

Zn+2

Cr+3

Fe+2

Ni+2

Sn+2

Pb+2

2H+

Cu+2

Ag+

Hg+2

Au+3

Gidratlangan ionlarning oksidlovchilik xossalarining kuchayishi, + ne~—>



O’G’ITLAR
Makroelementlar - C, O, H, N, P, S, Mg, K, Ca;
Mikroelementlar — Fe, Mn, B, Cu, Zn, Mo, Co;
Azot fosfor va kaliy elementlari o’simliklar uchun muhim.
Ayrim mineral o’g’itlar tarkibidagi ozuqa elementlari



Nomi

Asosiy komponent formulasi

Nomi

Asosiy komponent formulasi


Download 2.95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   71



Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling