Kimyodan javoblar

26.Mеtallar aktivligi. Kalsiy va magniy metallarining olinishi, xossalari.
Kalsiy va magniyning tabiatda uchrashi. Kalsiy va magniy tabiatda juda koʻp tarqalgan elementlardandir. Yer qobigʻini magniy 3,35% ni, kalsiy 3,5% ni tashkil etadi. Kalsiy magniyga nisbatan aktiv, stronsiy, bariy, radiyga nisbatan passiv element hisoblanadi. Kalsiyning eng muhim birikmalariga: boʻr, marmar, oxaktosh – CaSO₃, dolomit – CaCO₃*MgCO₃, gips – CaSO₄*2H₂O, fosfarit va apatit Ca₃(PO₄)₂, alibastr – CaSO₄*nH₂O, ftorapatit – Ca₅(PO₄)3F, asbest – CaO*MgO*4SiO₂ kabi birikmalar tariqasida uchraydi. Magniy ishqoriy yer metallar qatorida berilliydan soʻng aktiv, boshqalarga nisbatan eng passiv element hisoblanadi. Magniy esa: magnezit – MgCO₃, dolomit – CaCO₃*MgCO₃, taxir tuz MgSO₄*7H₂O, 3Mg*4SiO₂*H₂O – talk, asbest -CaO*MgO*4SiO₂ suv tarkibida Mg(HCO₃)₂ tariqasida uchraydi. Oʻzbekistonda 20ga yaqin marmar konlari mavjud boʻlib, hozirgi kunda Gʻozgʻon, Nurota, Zirband konlaridan qazib olinmoqda. Fosfat zahiralari esa Markaziy Qizilqumdagi Qoraqat konida va Shimoliy Jettov konlarida jamlangan.
Ca va Mg elementlarining davriy sistemadagi oʻrni. Ca va Mg elementlari davriy sistemada 2-guruhning asosiy guruh elementi hisoblanadi. Ularning eng sirtqi qavatidagi elektronlar soni 2 ta boʻlib ikkalasi ham S elementlar oilasiga kiradi. Ca va Mg elementlarini oksidlanish darajasi +2 hamda, valentligi ham 2 ga teng, kislorodli birikmasi CaO, MgO, vodorodli birikmasi bor, atom tuzilishi Ca +20)2)8)8)2; Mg +12)2)8)2 Ca ning p=+20; e=-20; n=20. Mg p=+12; e=-12; n=12. Ca ning elektron konf. 1S²2S²2P⁶3S²3P⁶4S²; Mg ning electron konf. 1S²2S²2P⁶3S².
Ca va Mg ni fizik xossalari. Ca va Mg kumushsimon oq rangli, yengil. Havoda oksid parda bilan qoplanganligi sababli ichki qismini yemirilishdan saqlaydi. Kalsiy magniyga nisbatan faol va ishqoriy tabiati kuchli boʻlganligi sababli kerosin ostida saqlanadi. Zichligi: Mg=1,74, Ca=1.55 metall; Ca T_s⁰S= 838,Mg T_c⁰S= 650˚; T_q⁰S Ca=1480, T_q⁰S Mg=1090˚ Ikkalasi ham ishqoriy yer metall.