Kimyoviy kinetika va kimyoviy muvozanat. Reja. Kimyoviy reaksiyalarning tezligi Kimyoviy muvozanat

Kimyoviy muvozanatga bosim ta’siri
M: N₂+3H₂ =2NH₃
H₂+Cl₂=2HCl bosim qancha kuchli bo‘lsa NH₃ ko‘p hosil bo‘ladi.
Kimyoviy muvozanatga koncentratsiya ta’sir
konc
FeCl₃+3NH₄CSN = NH₄Cl+Fe(CSN)₃

Zanjir reaksiyalar:

Kimyoviy reaksiyalar temperatura ta’siridan tashkari nur ta’sirida murakkab zanjirli reaksiya beradi .
Bular quyidagi reaksiyalar:
1. Aktiv markazlarni hosil bo‘lishi .
2. Reaksiya davomida zanjirlarni o‘sishi.
3. Zanjirni uzilishi kabi jarayonlarni o‘z ichiga oladi.
Misol: HCl- ni hosil bo‘lish mexanizmi

hν
H₂+Cl₂ →2HCl
Energiya kvanti hν -ning Cl₂ ga yutilishidan Cl atomi hosil bo‘ladi. Cl₂ + hν =2 Cl• (aktiv markaz);

Cl•+H₂=HCl+H•H•+Cl₂=HCl+ Cl•


H va Cl atomi to‘qnash kelsa uziladi, reaksiya tez boradi. Uni soni 100000 gacha etishi mumkin. Akademik N.N. Semenov o‘rganib bu ishlari uchun Nobel mukofotini olgan ( fotografiyada parchalash)
3. Kimyoviy kataliz

Kataliz 2 xil bo‘ladi: gomogen va getorogen

M: MnO₂
2KClO₃ → 2KCl+3O₂

1. 
   
   2KClO₃+4 MnO₂=2KCl+2Mn₂O₇
   
2. 
   
   2Mn₂O₇=4 MnO₂+3O₂
   
3. 
   
   2KClO₃ + MnO₂2KCl+3O₂+ MnO₂
   

geterogen reaksiyasiga misolAgar H• + Cl• =HCl zanjir uziladi.
Aktiv Aktiv

Fe
N₂+3H₂ ↔ 2NH₃ 1) N₂+2Fe↔2FeN 2) 2FeN+3H₂↔2NH₃+2Fe

N₂+3H₂+Fe2NH₃+Fe


Katalizator 2-xil bo‘ladi:
1 musbat (reaksiyani tezlantiruvchi)
2 manfiy (sekinlashtiruvchi)
Ba’zan katalizatorga kushimcha qo‘shilsa uni aktivligini ortiradi.

1. 
   
   Bunday moddalarga promatorlar deyiladi (K₂O, Al₂0₃ esa Fe – ni kataliz xossasini ortiradi.
   
2. 
   
   Ingibitor urotropin antioksidlanuvchilar reaksiyani tuxtatib kuyadi.
   

Xulosa

1. Reaksiya tezligi zarrachalarni (ya’ni atom yoki molekulalarni) aktiv tuknashuviga bog‘liqdir.
2. Reaksiya tezligi ta’sir etuvchi faktorlar (koncentratsiya, temperatura, katalizator, va nur ta’siriga).
3. Qaytar reaksiyalarda kimyoviy muvozanat sodir bo‘lib, natijada ν₁=ν₂ reaksiya to‘xtab koladi.
4. Le-Shatele prinsipi asosida hosil bo‘lgan muvozanatni ung yoki chap tomonga siljitish mumkin.
http://fayllar.org