Kimyoviy reaksiya tezligi, kimyoviy muvozanat

Ayni temperaturada 1000 da reaksiya 10 minutda tugaydi, temperatura 00 ga tushurilsa qancha davom etadi?

• Ayni temperaturada 1000 da reaksiya 10 minutda tugaydi, temperatura 00 ga tushurilsa qancha davom etadi?
• 2(0-100) 100 = 2-1 marta = 1024 marta
• 2) 102410 = 10240 minut = 17,7 soat davom etadi.

 

• Reaksiya tezligiga katalizator ta’siri.
• 1794 yilda Fuldgem reaksiya tezligiga H2O ta’sirini aniqlagan.
• Krixgof kraxmal shakarga aylanishida katalizatorni rolini aniqlagan
• 1835 yilad Bercelius shved fanlar akademiyasida kilgan dokladida bunday moddalarga katalizatorlar deb nom berdi.

Katalizator.

• Katalizatorlar yordamida kimyoviy reaksiyaning tezligini o’zgarishi jarayoniga–kataliz deyiladi. Reaksiyaning tezligi faqat zarrachalasrning to’qnashish tezligiga bog’liq emas, balki ularning faollanish (aktivlanish) enargiyasiga ham bog’liq. Reaksiya sodir bo’ishi uchun yetarli bo’ladigan eng kam energiyaq miqdori –faollanish energiyasi deyiladi. Faollaninsh energiyasi qancha kichik bo’lsa, reaksiya shuncha tez sodir bo’ladi. Reasksiyas uchun 40 kJ/mol energiya sarflansa reaksiay juda tez sodir bo’aldi. 40-120 kJ/mol o’rtacha tez, undan katta bo’lganda sekin sodir bo’ladi. Ionlarning faolllanish energiyasi juda kichik bo’lganligi uchun ion almashinish reaksiyalari tezligi juda katta bo’ladi. Katalizatorning ta’sir mohiyati sistemaning faollaninsh energiyasini kamaytiradi ya’ni katalizator dastlabki moddalar bilan ta’sirlashib aktiv oraliq kompleks hosil qiladi.

Reaksiya tezligini o’zgartirib, o’zi kimyoviy jihatdan o‘zgarmaydigan moddalar katalizatorlar deyiladi. Ularning xususiyatli tomoni shundaki, ular reaksiya davomida sarf bo’lmaydi va shuning uchun oxirgi mahsulot tarkibiga kirmaydi. Ularning ikkinchi, ajralib turadigan o’ziga xosligi kimyoviy muvozanatga ta’sir etmasligidir. Katalizatorlar ishtirokida boradigan reaksiyalar katalitik reaksiyalar deyiladi. Katalitik reaksiyalarni o’rganuvchi ta’limot kataliz deyiladi. Kataliz ikki hil bo’ladi.

• Reaksiya tezligini o’zgartirib, o’zi kimyoviy jihatdan o‘zgarmaydigan moddalar katalizatorlar deyiladi. Ularning xususiyatli tomoni shundaki, ular reaksiya davomida sarf bo’lmaydi va shuning uchun oxirgi mahsulot tarkibiga kirmaydi. Ularning ikkinchi, ajralib turadigan o’ziga xosligi kimyoviy muvozanatga ta’sir etmasligidir. Katalizatorlar ishtirokida boradigan reaksiyalar katalitik reaksiyalar deyiladi. Katalitik reaksiyalarni o’rganuvchi ta’limot kataliz deyiladi. Kataliz ikki hil bo’ladi.