Kimyoviy texnologiya

2.1- Rasm: Fosfat kislotali katalitik polimerlash qurilmasining yaxlitlangan 
sxemasi 
1-Qabul qiluvchi kolonna, 2-tindirgich, 3-xomashyo nasosi, 4-issiqlik 
almashtirgich, 5-bug’li qizdirgich, 6-reaktorlar, 7-separator, 8-kandensator-
sovitgich, 9-suyuqpropan sig’imi, 10-nasos 
I-toza xomashyo, II-suv, III-xomashyoni namlash suvi, IV-bug’, V-aylanib 
yuruvchi propan, VI-sovituvchi propan, VII-beqaror polimer-benzin, VIII-
Fraksiyalangan gazlar 
Qolgan propan bug’lari gazlarni fraksiyalash qurilmasiga yuboriladi. Beqaror 
bo’lgan polimer-benzin 7-separatordan barqarorlashtirish va haydash qurilmasiga 
yuboriladi.
Paralel ishlaydigan reaktorlarning xar biri katalizatorni almashtirish yoki 
xomashyo yetmay qolgan taqdirda o’chirilishi mumkin. 
Polimer benzinga qo’yilgan sifat quydagicha berilgan 

---

Nisbiy zichligi d
4
20
.....................................................0,723 
Bug’ bosimi mm.sim.ust............................................. 512 
Oltingugurt miqdori mas%..........................................0,01 
Oktan soni 
Motor usuli bo’yicha:....................................................84 
Tadqiqot usuli bo’yicha:...............................................98 
Guruhlar tarkibi mas % 
Olifenlar......................................................................94,1 
Parafin va naftenlar........................................................5,1 
Aromatik uglevodorodlar...............................................0,8 
Butilen fraksiyalaridan olingan polimerizatning oktan soni maksimumda 
bo’ladi. Pliproplendan olingan polimerizatning oktan soni o’n taga pas bo’ladi. 
Plimer benzinning kimyoviy tarkibi olifinlardan iborat bu esa birinchidan 
kimyoviy barqaror emas, ikkinchidan 3 ml TES aralashtirilganda yaxshi 
aralashmaydi. Oktan soni 3-4 taga ortadi holos. 
Ingibitor qo’shilganda esa uning barqarorligi va aralashuvchanligi oshadi. 
Bunday polimer benzindan bemalol yuqori oktanli benzin sifatida foydalanish 
mumkin. 
Polimer benzinning ustunligi shundaki aralashma bilan tarqiqot usulida oktan 
soni 106-126 gacha ko’tariladi. 
Oxirgi 
yillarda 
katalitik 
polimerlash 
jarayoni 
ko’pincha 
yoqilg’i 
komponentlari ishlab chiqarish va olifinlar olishda, yuvuvchi vositalarni sintezida 
foydalanilmoqda. Bu jarayon oddiyligi va quvvati pas bo’lsa ham ishlab chiqarish 
xarajatlarini bemalol qoplaydi. Shuning uchun zavodda olifen qoldiqlari bo’lsa uni 
bemalol yuqori oktanli yoqilgi komponentlariga aylantirish mumkin. Proplen 
tetramerini ishlab chiqarish bilan bemalol polimer benzin olish mumkin. 

---