Kirish. Avtomobilning ishonchliligi va uzoq muddatgacha ishlashga yaroqliligiga oid asosiy atamalar va tushunchalar

Mashg‘ulotni yakunlash. 3.1. Mavzu bo‘yicha yakun qiladi, qilingan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga O‘quvchilar e’tiborini qaratadi. 3.2.Uyga vazifa berish.(7- ilova) 3.3..Ushbu mavzuning kelgusi kasbiy faoliyatidagi ahamiyatini belgilaydi. Faol ishtirok etgan o’quvchilarni rag’batlantiradi.

Savol beradilar. Eshitadi, aniqlashtiradi. Topshiriqni yozib oladi.

I
Reja.
1. Avtomobil ramalarining vazifasi.
2. Lonjeronli ramalar.
3. Yengil avtomobillarning kuzovi.
4. Oldingi va orqa ko’priklar.


lova-№1

Ilova-№2

Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalar

Rama,Avtomobil ,4taktli dvigatel, agregat, tizim, mexanizm, detal, dvigatel ,silindr, porshen,tushunchalari

Ilova-№3
Baxolash mezonlari

Og’zaki so’rov quyidagi mezonlar asosida baholanadi

t/r	Mazmuni	Ballar
1	Mavzu to’liq ,asosiy fikr va tushunchalar to’la qonli o’zlashtirilishiga erishilsa	5
2	Mavzu asosan,asosiy fikr va tushunchalar qisman o’zlashtirilishiga erishilsa	4
3	Mavzu qisman o’zlashtirilishiga erishilsa	3
4	Mavzuning ba’zi elementlarini o’zlashtirilishiga erishilsa	2
5	Mavzuning o’zlashtirilishi yuqoridagi talablar darajasida bo’lmasa	1

Ilova-№4

Tezkor savollar.
1.Porshenning ilgarilanma-qaytma harakati nima?
2. Tirsakli valning aylanma harakatini tushuntirib bering.
3.Porshenning ilgarilanma-qaytma harakatini tirsakli valning aylanma harakatiga aylantirib berish tartibini aytib bering.

Ilova-№5

Ilova-№6
Avtomobilning yurish qismi uning aravasi hisoblanadi. Yurish qismining asosi rama bo’lib, unga avtomobilning barcha agregatlari bikr qilib o’rnatilgan. Yuk avtomobillarida rama ko’tarib yuruvchi vazifasini o’tab, unga ta’sir etuvchi hama kuchlarni qabul qiladi.
Demak, avtomobilda barcha agregat, mexanizm va kuzovni bikr qilib o’rnatishga va ko’tarib yurishga mo’ljallangan qurilmaga rama deb yuritiladi. Ramaga ta’sir etuchi kuchlar dvigateldan g’ildiraklarga uzatilayotgan momentlar va yo’ldan berilayotgan har turli kuchlar bo’lib, bu kuchlar avtomobilga ortilgan yukning vazni, uning yurish sharoiti hamda tezligiga ko’ra o’zgarib turadi. SHuning uchun ramayetarlicha mustahkam va butun agregatlarni joylashtirishga qulay bo’lishi lozim.
Ramaning umumiy tuzilishini ZIL-130 avtomobili misolida tavsif etamiz. Rama ko’ndalang balkalar biriktirilgan ikkita bo’ylama balkadan iborat.

Rasmdan ko’rinib turibdiki, ramaning asosi ikkita bo’ylama joylashgan balkadan tarkib topgan bo’lib, ulani lonjeron deb yuritiladi.
Lonjeren 7 lar asosan shvellersimon shaklga ega bo’lib, yuklanish ko’proq tushadigan joyi kengroq qilib ishlangan. Ular ko’ndalang balkalar 3, 14, 17, 20, 23 yordamida har joyidan ketma-ket birlashtirilib, bikr to’rtburchak shaklni tashkil qiladi. Ko’ndalang balkalarning kesimi quyi, shveller (P-simon) va qo’shtavr shaklida bo’lishi mumkin. Lonjeron va ko’ndalang balkalar asosan po’latdan qizdirib turib bosim bilan ishlash yo’li bilan yani shtamplash usuli bilan tayyorlanadi. Ular bir-birlari bilan parchin mixlari yordamida biriktirilgan, bu esa ramaningyetarlicha puxtaligini ta’minlaydi. Oldingi ko’ndalang balka 3 ga cheklagich 4 va shatakka olinuvchi ilmoqlar 2, orqa, ko’ndalang balka 22 ga esa shatakka olinuvchi ilmoq 24 biriktirilgan. Shatakka olish qurilmasi tsilindrsimon korpusdan tuzilgan bo’lib, uning ikala uchida tayanch shaybasi bor elastik prujina 25 erkin qo’yilgan. Elastik prujina orqali, shatakka olish ilmog’i 24 ning o’zagi 26 o’tgan. Rama. U yuk avtomobillarining asosiy ko'tarib turuvchi (tayanchi) elementidir. Unga dvigatel, shassi agregatlari, avtomobil kabinasi va kuzovi o’rnatiladi hamda mahkamlanadi. Rama avtomobil massasidan yuklanishlarni, shuningdek, harakatlanishda yuzaga kelgan yuklanishlarni o'ziga qabul qiladi.
Konstruktiv jihatdan ramalar lonjeronli va umurtqali bo'lishi mumkin. Lonjeronli ramalar, ko'ndalang to'sinlar bilan biriktirilgan ikkita bo'ylama to'sindan (lonjerondan) tashkil topgan. Umurtqali ramalar esa ko'ndalang to'sinlari bo'lgan bilta bo'ylama to'sindan iborat.
Yuk avtoinnhillarida lonjeronli ramalar ko'p tarqalgandir (94-chizma). Bunday rama ikkita lonjeronga (2) va beshta ko'ndalang to'singa (1) ega. Lonjeronlar shakli o'zgaruvchan shveller ko'rinishida bo'lib, po'latni shtamplash yo'li bilan tayyorlanadi. Eng katta balandlik ramaning o’rtasiga to'g'ri keladi. Ko'ndalang to'sinlar ham turli agregatlarni (dvigatel, uzatmalar qutisi va h.k.) o'rnatish uchun moslama shaklida shtamplanadi.