Kirish: erkinlik vasvasasi

Yunonlarning "quruq" nasroniyligi va slavyanlarning "yumshoq" butparastligining birlashishi
Rus ilohiyoti, rus madaniyati va ma'naviyatining yo'llari haqiqatan ham noma'lum va sirli. "Rus tafakkuri yo'lida juda ko'p sirli va tushunarsiz narsalar mavjud...[Prot. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, P. i], garchi bir narsa aniq bo'lsa-da: "rus madaniyati tarixi Rossiyaning suvga cho'mishi bilan boshlanadi...[Prot. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, 2-bet]. Aynan shu paytdan boshlab qadimgi slavyanlarning qo'pol butparast urf-odatlari bilan tashqi bo'linishining faol rivojlanishi boshlandi.
Biroq, qadimgi rus ma'naviyati tarixi tadqiqotchilari quyidagilarni ta'kidlashadi:
"Butparastlik o'lmadi va darhol charchamadi. Xalq bilinçaltının noaniq chuqurliklarida, ba'zi bir tarixiy er osti kabi, allaqachon yashirin hayot davom etdi, endi noaniq va ikki tomonlama... Qarzga olingan Vizantiya-xristian madaniyati darhol "umumxalq" ga aylanmadi... Er osti qatlamlarida "ikkinchi madaniyat" rivojlanadi, yangi va o'ziga xos sinkretizm shakllanadi, unda mahalliy butparast "tajribalar" qadimgi mifologiya va nasroniy tasavvurining adashgan motivlari bilan birlashadi...[Prot. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, p.2-4].
Shuni ta'kidlash kerakki, rus ilohiyotchilari quyidagilarni tan olishadi:
"Qadimgi rus rivojlanishining og'rig'ini, birinchi navbatda, "tungi" tasavvur juda uzoq va o'jarlik bilan yashiringanligi va "aqlli" sinov, tekshirish va tozalashdan qochganligi bilan ko'rish mumkin... Sinkretik "afsonalar" ning g'alati hayotiyligini qadimgi polemistlar va voizlarning o'zlari payqashgan. Keyinchalik, xalq tasavvurining bu erkinligida ular rus ruhining asosiy xususiyatlaridan birini ko'rdilar...
Qadimgi rus ma'naviy rivojlanishidagi nuqson va zaiflik qisman astsetik qamalning etarli emasligidan iborat (va endi astsetizmning haddan tashqari ko'pligida emas)", ruhning etarli darajada "ma'naviyati", haddan tashqari "samimiylik" yoki "she'riyat", ruhiy elementning ma'naviy neoforimenizmida. Agar xohlasangiz, o'z-o'zidan...[Prot. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, p.2-4].
Aynan ma'naviy tafakkur sohasidagi o'z-o'zidan paydo bo'lishi Rossiyada xurofot va butparastlik marosimlari bilan to'yingan nasroniylik va monastirizmni shakllantirdi, bu esa Petrin davri ma'rifatparvarlari tomonidan tanqid qilinishiga zamin yaratdi. Qadimgi Rossiya o'z tarixi davomida mistik-astsetik ma'naviyatga bo'lgan ishtiyoq natijasida "yunon e'tiqodi", "lotin e'tiqodi" va Zohid monastir uyg'onish davri haqidagi shubhalarni boshdan kechirgan. Pravoslav ilohiyotshunoslarining so'zlariga ko'ra, "aqlni silkitmasdan", erkin fikrlashsiz emas edi. Bu turli xil bid'atlarni anglatadi, masalan, astrologiyani yaxshi ko'radigan "suyuq" ("yulduzlarni ko'rish jozibasi"), tasavvuf va boshqalar.
Ba'zida Rossiyada har doim "tasvirni haqiqatdan ham ko'proq hurmat qilish kerak emas" deb tushunadigan odamlar bo'lganligi mantiqan to'g'ri keladi [prot. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, p.27], ular uchun "xristianlik birinchi navbatda ichki ish, "Xoch harakati", astsetik jasorat, sukunat va ruhni yig'ish yo'li" [prot. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, 31-bet]. Ehtimol, shuning uchun ham pravoslav apologlari "ikonoklastik "xavf," lyutorning aqldan ozgan donoligi"," Lyu-toranning shamolli donoligi "haqida" xavotirlanib, xijolat tortishgan" [prot. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, 96-bet]. Rossiyada Butrus davrida ko'pchilik rus xalqining marosimlari, astsetik "fe'l-atvori", johilligi va xurofoti, rus cherkovining ierarxiyasi va boshqa "o'yin-kulgilari" ni tanqid qildilar. Protoiyeriy Georgiy Florovskiy o'z tadqiqotlarida "rus hayotida va kundalik hayotda xurofotlar juda ko'p bo'lganini" tasdiqlaydi...[Prot. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, 95-bet].
Qadimgi Rossiyada "pogan donoligi" ni, ya'ni dunyoviy bilim va falsafani qat'iyan rad etgan, o'zlarini "oddiy odamlar" deb atagan va G'arb donoligiga "kaptarning soddaligi" va "Xudo oldida ahmoqlik" bilan qarama-qarshi bo'lgan bunday nasroniylar ham bor edi (bugungi kunda ham ko'p). Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, 37-bet]. Biroq, ularga haqli ravishda e'tiroz bildirilgan: "xristianlik-bu ahmoqlik yoki johillik emas, balki Xudoning donoligi...[Prot. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, p.172]. Va bu haqiqatan ham shunday. Bundan tashqari, bitta nasroniy psixologning so'zlariga ko'ra, "soddalik kechirilishi kerak emas, balki ko'tarilish kerak".
Umuman olganda, rus ma'naviyatining tarixi umumiy charchoq, og'riq, iztirob va umidsizlik davrlarini boshdan kechirdi. Xudosiz volterian-stvo rus ruhi uchun "haqiqiy kasallik, axloqiy va ma'naviy edi" [prot. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, 115-bet]. XVIII asrning ikkinchi yarmida Rossiyada "og'ir ruhiy senkopdan" mistik uyg'onish boshlanadi [prot. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, 115-bet]. Biroq, hayotning mazmuni va haqiqatini izlashda ko'pchilik masonlik va okkultizmning vasvasasiga tushdi. ..
"Yetmishinchi yillarning oxiriga kelib, masonlar harakati o'sha paytdagi deyarli butun madaniy qatlamni qamrab oladi — Mason lojalari tizimi o'z kurtaklari bilan o'sib chiqadi...[Prot. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, 115-bet].
Bundan tashqari, rus masonligi juda qat'iy tashqi va ichki intizomga ega bo'lgan dunyoviy, maxfiy tartib edi. Dastlab, masonlar oqilona axloqni tan olishgan, "yovvoyi tosh" ni, ya'ni inson qalbini tishlash orqali o'z-o'zini bilishga intilishgan. Biroq, tarixchilar masonlikning yashirin kelib chiqishi borligini ta'kidlashadi.
Gap shundaki, Masonik okkultiv tejamkorlik sentimental ma'naviyatni tarbiyalagan va stoik tipdagi oqilona befarqlikni, kundalik shovqin-surondan charchashni va jirkanish elementlarini, ba'zan esa "o'limga to'g'ridan-to'g'ri muhabbat"ni psixologik jihatdan singdirgan. Masonlik nazariyotchilari o'z-o'zini kuzatish va o'zini o'zi boshqarishning murakkab usulini ishlab chiqdilar. Shunday qilib, I. V-Lopuxin "haqiqiy Frank-Mason" ning asosiy vazifasini aniqladi: "fidoyilik xochida o'lish va poklanish olovida o'lish" [prot. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, 116-bet].
Boshqacha qilib aytganda, Mason nazariyasi ruhni tasavvufni izlashga undadi, xayolparastlik va sentimental sezgirlikni fikrlash elementlari bilan tarbiyaladi ("muqaddas melankoliya"deb ataladi). Ta'limot nuqtai nazaridan, masonlik qadimgi platonik gnostitsizmning qayta tiklanishi edi. Masonlar o'zlarining ruhiy qashshoqligini va qulashini keskin his qildilar ("zulmatda yorug'lik uchqunining (ya'ni odamning) ustunligi"), ammo ular uchun ozodlik tavba qilish va muqaddaslash emas, balki" maxfiy kalit " va okkultiv xarakterdagi maxsus marosimlar yordamida tiyilish va o'zini takomillashtirishdan iborat edi. Georgiy Florovskiy. Rus ilohiyotining yo'llari. - Kiev: "haqiqatga yo'l" xristian xayriya uyushmasi, 1991, p.119] (masonlik bo'yicha keng adabiyotlar mavjud. Xristianlarning masonlikning xristianlarga qarshi soxta ruhiy harakatiga bo'lgan qarashlari juda o'ziga xos asarda yoritilgan: Piter Pavlyuk, yashirin me'morchilik. Kiyev, 1997 yil).