Kirish Kuchlanish, tok va qarshilik

Tok va kuchlanish o’zaro bog’liqligi: rezistorlar.
Bu mavzu keng va qiziqarli. Bunda elektronikani mazmuni ifodalangan. Agar buni ikki so’z bilan ifodalash lozim bo’lsa, bu shunga bag’ishlanganki, qanday qilib u yoki bu harakteristikaga ega bo’lgan elementni tok va kuchlanish orasidagi bog’liqlikka ma’lum sifatda bajarish uchun sxemada foydalanish kerakligini ifodalaydi. Bunday elementlarga misol bo’lib, rezistorlar hizmat qiladi (tok kuchlanishga to’g’ri proporsional), kondensatorlar (kuchlanishni o’zgarish tezligiga tok proporsional), diodlar (tok faqat bir yo’nalishda oqadi), termistorlar (qarshilik haroratga bog’liq), tenzorezistorlar (qarshilik deformatsiyaga bog’liq) va boshqalar hizmat qiladi. Asta sekinlik bilan biz ushbu avlodni ajoyib hislatlari bilan tanishamiz; biz hozir eng ayyor bo’lmagan va eng ko’p tarqalgan rezistorlarni ko’rib chiqamiz (rasm 1.2)

1.3-Rasm. Rezistor
MARTALI VA HISSALI O’LCHOV BIRLIKLARINI HOSIL QILISH UCHUN OLDIGA QO’YILADIGAN QO’SHIMCHALAR
Martali va hissali o’lchov birliklarini ilmiy va muhandislik amaliyotida oldiga qo’yiladigan quyidagi qo’shimchalar qabul qilingan.
Ko’paytgichlar. Old qo’shimchalar. Belgilanish
10¹² тера Т
10⁹ гига Г
10⁶ мега M
10³ кило K
10^-3 милли м
10^-6 микро мк
10^-9 нано н
10^-12 пико ПК
10^-15 фемто Ф
Qisqarti belgilanishlarda hissali birliklarni o’lchashda mos keladigan qo’shimcha va birlikni shartli belgilanishi birgalikda yoziladi. E’tibor bering qatorli harflardan yozuvlarda ayniqsa m va M qo’shimchalarda ulab birliklarda belgilanadi, 1mVt – bu 1 milivatt yoki vattni mingdan bir ulushi; 1mGs – bu 1million gerts. O’lchash birligini to’liq nomi har doim harflar qatori bilan yoziladi. Agar ular hususiy nomlardan hosil qilingan bo’lsa ham. O’lchov birliklarini to’liq nomlanishi old qo’shimchasi bilan qator harflari bilan yoziladi. O’lchov birliklari qisqartirilganda yoziladigan harflardan foydalaniladi. Masalan: gerts va kilogerts ammo Gs va kGs; vatt, millivatt, megavattlar Vt, mVt, MVt yoziladi.