Kirish magistrlik dissertatsiyai mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi

1.6. 
Umumiy jismoniy tayyorgarlik yosh voleybolchilarni 
tayyorlashda tutgan o‘rni va ahamiyati 
Yosh sporchilarni tayyorlashda umumiy jismoniy tayyorgarlik muhim o‘rin 
tutadi. 
Jismoniy tayyorlashning mazmunini: kuch, tezkorlik, chidamlilik va 
qayishqoqlikni tarbiyalash tashkil qiladi. 
Jismoniy tayyorgarlik sport mashg‘uloti mazmunining poydevori-dir. 
Zamonaviy voleybol sportchilarning harakat qobiliyatiga va uning funksionnal 
imkoniyatlariga yuqori talablar qo‘yadi. Buning uchun har tomonlama jismoniy 
sifatlarini o‘stirish kerak. Jismoniy tayyorgarlik – voleybolchining amaliy 
mashg‘ulotining asosiy, eng kerakli qismidir. Jismoniy tayyorgarlik to‘rtta 
masalani: sog‘liqni mustahkamlash, jismoniy kamolot darajasini oshirish, tana 
a’zolarining funksional imkoniyatlarini tarbiyalash masalasini hal qiladi. 
Pedagogik nuqtai nazardan jismoniy tayyorgarlikni umumiy tayyorgarlik va 
maxsus tayyorgarlikka ajratiladi. Umumiy jismoniy (UJT) yuqorida ko‘rsatib 
o‘tilgan masalalarning dastlabki ikkitasini hal qiladi va go‘yo ikkita boshqa 
masalalarni maxsus jismoniy tayyorgarlik (MJT) hal qiladigan poydevor 
hisoblanadi. Voleybol umumiy jismoniy tayyorgarlikning asosiy vositasi 
sifatida narsalar va narsalarsiz bajariladigan umumiy rivojlanish gimnastika 
mashqlari, bajariladigan harakatlar intensivligini muntazam ravishda 
almashtirgan holda juft-juft bo‘lib mashq qilish, harakatli milliy xalq va sport 
o‘yinlari, estofetalar, poyga, so‘zish va boshqalardan foydalaniladi. Kishining 
jismoniy qobiliyati yoki sifatlarini uning harakat qilish imkoniyatlarini (kuchi, 
tezkorligini, chaqqonligi, sakrovchanligi, chidamliligi) deb qabul qilingan. 
Ularni takomillashtirish asosida tananing o‘z ishlash qobiliyati darajasidan 
takroriy ortiqcha jismoniy nagruzka (hajm va shiddatiga) javob bera olishi 
yotadi. 
Boshqacha qilib aytganda, agar “jismoniy tayyorgarlik” iborasini medal 
deb tasavvur qiladigan bo‘lsak, uning bir tomoniga UJT, boshqa tomoniga MJT 

---

46 
deb yozilgan bo‘ladi. Bu yagona jarayon ammo mashq qilishning dastlabki 
bosqichlarida UJT, chuqurlashtirilgan mashq qilish bosqichida esa, aksincha 
MJT ning afzalligi bor. 
UJT – yosh voleybolchining har tomonlama jismoniy rivojlantirish 
vazifasini hal qiladi, ayniqsa uning tezligining, kuchliligini, epchillik va 
chaqqonligini tarbiyalashda yordam beradi. Bu vazifalarni hal qilishda boshqa 
sport turlari: gimanstika, yengil atetika, suzish, xalq o‘yinlari va zamonaviy 
olimpiya sport o‘yinlaridan foydalaniladi.