Kirish mavzuning asoslanishi va uning dolzarbligi

Ish tuzulmasining tavsifi. Magistrlik dissertatsiyasi uchta bobni o’z ichiga oladi. Birinchi bobda ekstraktlar, ularning texnologiyasi hamda qusish kasalligi va uni davolash uchun ishatiladigan preparatlar, ularning tarkibi to’g’risida ma’lumotlar keltirilgan. Ikkinchi bobda esa ekstrakt texnologiyasini ishlab chiqish natijalari yoritilgan. Uchinchi bobda ajratmaning sifatini baholashda aniqlangan koʼrsatkichlar, chinlik va miqdoriy tahlil qilish va turgʼunligi hamda saqlash muddatini dastlabki oʼrganish natijalari keltirilgan. Ilmiy tadqiqot natijalari 8 ta jadval, 5 ta rasm va 1 ta texnologik jarayon tasvirida oʼz aksini topgan.


I BOB. QUSISHGA QARSHI ISHLATILADIGAN PREPARATLAR VA DORIVOR O’SIMLIKLAR TAHLILI. ILMIY TADQIQOD OBYEKTI VA TAHLIL USULLARI
1.1. Tibbiyot amaliyotida ishlatiladigan qusishga qarshi taʼsirga ega preparatlar
Koʼngil aynishi va qayt qilish jarayoni tabiiy paydo boʼladigan yoki dori terapiyasining nojo’ya taʼsiri tufayli vujudga kelishi mumkin. Bunga ko’plab kasalliklar va holatlarning sabachi bo’lishi mumkin. Xususan, homiladorlikning birinchi trimestrida (ayollarning 50-80% gacha bunday muammoga duch kelmoqdalar) giperemeziya gravidarum - hyperemesis gravidarum (homilador ayollarning befarq qusishi) va saraton kasalligida koʼngil aynish va gijjalar eng koʼp uchraydigan asoratlar qatoriga kiradi [1.1]. Shuningdek, Menier kasalligi (sindromi), labirintopatiya kabi kasalliklar mavjud, ularda tez-tez koʼngil aynish va qayt qilish belgilari kuzatiladi. Koʼngil aynishi va qusishni toʼxtatish uchun qusishga qarshi dorilar qoʼllaniladi - qusish refleksini bostiradigan yoki kamaytiradigan dorilar.
Qusishga qarshi dori vositalarning tasnifi:
Antixolinergik preparatlar – ushbu guruhning (skopolamin) preparatlari harakat kasalligi (harakat kasalligi) sababli koʼngil aynish va gijjalar, shuningdek vestibulyar kasalliklar - Menier kasalligi (sindromi), labirintopatiya uchun samarali hisoblanadi. Boshqa sababdan koʼngil aynishida va qusishida ushbu dorilar samarasiz [1.1].
Neyroleptiklar (proxlorperazin, xlorpromazin, galoperidol) giyohvand moddalar, radiatsiya terapiyasi va gastroenterit bilan bogʼliq koʼngil aynish va gijjalarni davolashda samarali hisoblanadi. Ular antigistamin va antixolinergik taʼsirga ega, shuningdek, xemoreseptor trigger zonasida dofamin D2 retseptorlarini bloklaydi va qusish markaziga afferent signallarni kamaytiradi [2.1, 3.1].
Ushbu guruhning kamchiliklari shundaki, ular uyquchanlik, ortostatik gipotenziya kabi bir qator yon taʼsirlarni keltirib chiqaradi va bu dorilar gepatotoksikdir.