Kirish qismi Hozirgi vaqtda Yerning biosferasida 0 mingdan ortiq zamburug`lar, 23 ming yo`sinlar, ming paporotniklar, 640 ochiq urug`li va 200 mingdan ortiq yopiq urug`li o`simlik turlari uchraydi

Gullari 2 jinsli, 5 a’zoli. Mevasi rezavor. Ularning umuman 30 ta, O'zbekiston cho'llarida esa 10 ta turi tarqalgan. Keng tarqalgan turlaridan sho‘r buyurg'un (A. salsa) bo‘yi 5—50 sm, sershox yarimbuta, mevasi qizil. Sho'rxok va toshli cho'l va adirlarda o'sadi. Tuya, ot, qo‘y va echkilar uchun oziq. Itsigck buyurg'un (A. aphylla), bo'yi 30—75 sm, sershox, silindirsimon, yashil, sershira poyali, zaharli yarimbuta. Barglari tangachasimon. Mevasi gulqo'rg'on barglaridan qisqa. Tarkibidagi anabazin alkaloidi zararli hasharotlarga qarshi kurashda ishlatiladi. Sho‘rxok yerlarda, taqirlarda, yer osti sho'r suvlari yaqin qumliklarda o'sadi. Saksovul (Haloxylon) turkumiga daraxt va butalar kiradi. Barglari tangachasimon, qarama-qarshi o'rnashgan, ba’zan bargsiz, assimilatsiya vazifasini asosan bir yillik yosh novdalari bajaradi. Gullari mayda 2 jinsli. Novdalari yozning issiq kunlaridan scntabrning boshigacha o‘sishdan to'xtaydi va yozgi tinim davrini o‘taydi. Sentabr-oktabr oylarida o'sish va rivojlanishi davom etadi, mevasi pishib yetilad 26

. Ikkala turdan ham ixota daraxtzorlari tashkil ctishda foydalaniladi. Zaysan saksovuli (H.ammodcndron) 1—2 metrcha keladigan buta, asosan Ustyurtda tarqalgan. Sho'radoshlar oilasi vakillari orasida lavlagini hisobga olmaganda madaniy turlari deyarli yo'q. Sabzavot ekinlaridan sabzavot ismaloq (Spinacia oleracea) va yovvoyi turi Turkiston ismalog'i (S. turcesta nica)ning barglari bahorda ycyiladi. lsmaloqdan kamqonlik va buqoq kasalligida dorivor o'simlik sifatida foydalaniladi. Sho'radoshlar oilasi, gultojixo'rozdoshlar bilan bitta umumiy ajdoddan kelib chiqqan, chunki boshqa o'xshashliklari bilan birga ularda tursimon naylari (floema) dagi o'ziga xos plastidalarida kristalloidlarining yo'qligi bilan ham bir xildir. Ko'pchilik sistcmaliklar sho'radoshlarni fitolakkadoshlardan kelib chiqqan deb hisoblaydilar. 27

2.5Toronnamolar qabilasi — Polygonalcs Vakillari ko'p yillik, bir yillik o't yoki lianalar, butalar, ba'zan daraxtlar. Barglari oddiy, odatda navbatlashib, qarama-qarshi yoki halqa hosil qilib joylashgan va asosidan yondosh bargchalarning tutashuvidan hosil bo'lgan pardasi (oxrasi) bor. Ayrim turlarida anomal ikkilamchi o'sish hollari kuzatiladi. Ksilcma naychalari oddiy perforatsiyali. Gullari to'pgul hosil qiladi, mayda, ikki jinsli, ba’zan bir jinsli va bu holda o'simlik 2 uyli, tojsiz, aktinomorf. Kosachabarglari qisman tutash, mevani o'rab turadi, 3(3+3) yoki 5 a’zoli. Changchilari 6 ta (3—9), ipchalari tutash yoki erkin, changdonlari bo'yiga yoriladi, changchilari uch hujayrali. Urug'chi tugunchasining asosida doira holida (chinnigulnamolardagidck) shiradon (ncktardon)lari bor yoki ular changchi iplari asosi oralig'ida o'rnashgan. Urug'chisi lizikarp, asosan 3, ba’zan 2—4 mcvachibargdan iborat, ustunchalari erkin yoki qisman qo'shilgan, tugunchasi ustki. Mevasi — yong'oq, murtagi tik yoki egilgan. Torongulnamolar qabilasi lizikarp ginetsey va aminokislotalar tarkibiga ko'ra Chinnigulnamolar, ayniqsa, Scmizo'tdoshlar oilasiga ancha o'xshash (Boulter, 1973). 28