Книга узб испр! gjck!indd

ASOSIY QISM
Mashqni yakunagan holda, trener auditoriyaga murojaat qiladi: «Nima deb 
o’ylaysiz, nima uchun intervyuda aytib o’tilgan dalillar ikkita blokka ajratildi?» 
Variantlar kelib tushishi jarayonida trener auditoriyani, go’yoki “dalillarning” 
bir qismi alsida dalillar emas, degan xulosaga olib keladi. Bu fi krlashlar. Xo’sh, 
ularning farqi nimada?
Agar biz dalillar haqida gapiradigan bo’lsak, unda bu ishonchli, tasdiqlovchi 
ma’lumotlar. Buni tadqiqot, tahlil, chuqur eksperiment, matematik hisoblash va 
boshqalar yordamida tekshirish va isbotlash mumkin. Yoki qatd etilishi mumkin. 
Masalan, mana siz uyg’ondingiz, soat ertalabki soat 7-ni ko’rsatmoqda. Ya’ni, 
dalil qayd etilgan: siz ertalab soat 7 da uyg’ongansiz. Ushbu haqiqat (ya’ni 
vaqt) qurilma tomonidan tasdiqlangan bo’lib, ko’rsatkichlari ishonchliligi 
tortishuvlarga olib kelmaydi.
Yoki siz uy ishlari bilan yordam beryapsiz. Idishlarni yuvdingiz va 15 ta idish 
yuvganingiz haqida xabar berdingiz. Bu dalil. Buni qanday tasdiqlash mumkin? 
Oddiy usul - sanash bilan. Nima uchun biz qayta sanashga ishonamiz? Chunki 
u ishonchli deb qabul qilingan tizimdir.

---

49
Axborotning boshqa qismichi? Nima uchun uni dalillar hisobiga kirita 
olmaymiz?
Barcha yozib olingan go’yoki “dalillarda” biz ma’lum bir bahoni beramiz: 
eng yaxshi, baland, chiroyli, eng katta va hokazo. Biroq bu shaxsan sizning 
bahoingiz, fikringiz. Biz qaradik, tanladik, yeb ko’rdik va shunday qarorga 
keldik – bu eng shirin olma ekan. Lekin do’stingiz kelib, olmani yeb ko’radi va 
shunday deydi: buncha nordon bo’lmasa, yoki haddan tashqari shirin. Hattoki 
siz olmani tatib ko’rish uchun eng hurmatli insonga bersangiz ham, u olma 
umuman achchiq ekanligini aytishi mumkin. Ya’ni, biz uchta turli fikrga ega 
bo’lamiz. Buni aytgan inson sizningcha sizdan donoroq bo’lgani uchungina, 
olma nordon ekanligi bilan rozi bo’lmasligingiz kerak. Bu shunchaki boshqa 
insonning fikri, vaziyatni baholashi. Ayniqsa, sizda ikkita boshqa a’lo fikrlarning 
namunalari bor. Demak, bu dalil qandaydir noto’g’ri! Demak, bu umuman 
dalil emas! Bu fikr.
Dalillar va fikrlar qo’lma-qo’l yashashadi. Biz ularni TVda yangiliklarda, 
interneyda va ijtimoiy tarmoqlardagi xabarlarda, kitoblarda, darslarda 
uchratamiz. Eng muhimi – ularning orasidagi farqni va xususiyatlarini anglab 
yetish.
Dalillar va fikrlar o’rtasidagi farqni chuqurroq o’rganib chiqish uchun, ularning 
xususiyatlari va alomatlarini bir oz o’rganib chiqish kerak bo’ladi.
keling, boshlanishi uchun siz uhbu tushunchalarni: dalillar va fikrlarni ko’proq 
qayerda uchratganingiz haqida gaplashamiz.
МP 2 
Trener o’rtacha miya bo’ronini o’tkazishni taklif qiladi.
Dalil – ushbu tushunchaning qaysi ma’noda, qanday so’zlar bilan 
qo’llanilishi? Sizning javoblaringiz (auditoriya javoblari) flipchart/
taxtada qayd etiladi.