Книга узб испр! gjck!indd

Muhokama
Muhokama - bu guruh, jamoatchilik muhokamasi va muammolarni hal qilish 
tamoyillariga asoslangan o’qitishning interaktiv usuli. Uning maqsadi turli xil 
qarashlarni taqqoslash, bahsli masalaga to’g’ri echim topishdir. Ushbu usul 
tinglovchilarni haqiqatni jamoaviy izlashga faol jalb qilish hisobiga o’qitish 
jarayoni samaradorligini oshirishga imkon beradi.
Muhokama usulining maqsadi muammoni echish uchun emas, balki 
uni o’rganish, faol qo’shma tadbirlar orqali ishtirokchilarning muammo 
echimlarini ishlab chiqishda ijodkorligini rag’batlantirishdir..
Muhokama usullarini qo’llash vositasida bir qator masalalar o’z yechimini 
topadi. Aynan esa:
- ishtirokchilarni muhokama qilinayotgan masala bo’yicha ularning fikrlari, 
xulosalari, baholari to’g’risida xabardorligi;
- raqibning fikriga, pozitsiyasiga hurmat bilan munosabatni rivojlantirish;
- mavjud nuqtai nazarlarni, shu jumladan, raqiblarning nuqtai nazarini 
konstruktiv tanqid qilish qobiliyatini rivojlantirish;
- savollarni shakllantirish va fikrlarni baholash, polemika o’tkazish 
qobiliyatini rivojlantirish;
- hamfikrlar guruhida ishlash qobiliyatini rivojlantirish;
- turli xil echimlarni ishlab chiqarish qobiliyati;
- qisqacha va aniq gapirish qobiliyatini shakllantirish;
- o’zining aybsizligini himoya qilib, omma oldida so’zlash qobiliyatini 
rivojlantirish.
Muhokama usulidan muvaffaqiyatli foydalanish uchun bir qator shartlarni 
bajarish kerak:
- munozaraning ob’ektivligi;

---

135
- o’zaro munosabatlarning do’stona va ochiq muhitining mavjudligi; 
ishtirokchilarning turli pozitsiyalarni, har xil qarashlarni tinglash va eshitish 
istagi;
- muhokama qilinayotgan muammo bo’yicha etarli miqdordagi 
ma’lumotlarning mavjudligi;
- so’zlashish imkoniyati mavjudligi;
- o’z pozitsiyalarini batafsil, to’g’ri argumentlash;
- savol berish qobiliyati.
- bundan tashqari, muhokama, shuningdek, uning ishtirokchilariga usul 
asosida zarur ko’nikmalarni rivojlantirishga yordam beradigan bir qator 
qoidalarga rioya qilishni nazarda tutadi:
- nutqlar tashkil etilishi kerak, har bir ishtirokchi faqat raislik qiluvchining 
(taqdimotchining) ruxsati bilan gaplashishi mumkin, ishtirokchilar o’rtasida 
to’qnashuv qabul qilinishi mumkin emas;
- har bir bayonot faktlar bilan tasdiqlanishi kerak;
- munozarada har bir ishtirokchiga o’zlarini ifoda etish imkoniyatini berish 
kerak;
- munozara jarayonida «shaxslarga» o’tish, yorliqlarni osib qo’yish, 
kamsituvchi bayonotlar qilish va h.k.