Koinot quyosh sistemasi

Dinozavrlar halokati
Olimlarning fikricha, bundan 65 millon yil ilgari yerda dahshatli falokat yuz bergan. Bizning sayyoramiz ulkan asteroid bilan tўqnashgan. Tўanashuv natijasida havoga katta miqdordagi changdan iborat bulut kўtarilib, quyosh nurlarini tўsib qўygan. Yerdagi barcha ўsimliklar nobud bўlgan va dinozavrlar ochlikdan halok bўlishgan. Shunday bўlsa ham, dinozavrlarning halokati borasida bundan boshqa sabablar ham mavjud.
Ajoyib dinozavrlar
Eng yirtqich dinozavr trinozavr reks bўlgan. U hanjarga ўxshash baquvvat ja tishlari yordamida gўshtni uzgan boshqa dinozavrlar bilan urushgan. Tironazavr kuchli orqa panjalari bilan harakatlangan, old panjalari bilan esa yemishni tutib turgan. Brontazavrlar, braxiozavrlar va diplodoklar ham eng katta dinozavrlar hisoblanishgan. Qadimgi stegozavrni tom ostidagi kaltakesak deb atashgan. Sababi, orqasi cherepitsali tomni eslatgan. Dumining uchida ўtkir tishlari joylashgan. Stegozavrning dumi bilan bergan zarbasi uning dushmanlari uchun ўlim bilan teng bўlgan. Shoxli dinozavrlarni seratopsamlar deb atashgan, u “shoxli yuz” degan ma’noni anglatadi. Serotapsamlarning ba’zi turlarida shox nafaqat boshida, balki burnida va hatto bўynida ham bўlgan. Ushbu yovvoyi hayvonlarga shox nega kerak bўlganligini hech kim bilmaydi.
Ўrdakburun
Ўrdakburun chinakam tirik tarixiy hayvondir. Bugun ularni faqatgina Avstraliya va Tasmaniyada uchratish mumkin. Ўrdakburun suvda juda yaxshi suzadi, mўljalni esa paypaslab oladi: sababi quloq va kўzlari terisimon parda bilan yopiladi. Ammo ushbu hayvonning eng hayratomuz xislti, u boshqa sutemizuvchilar singari bolalarini tumaydi, balki yuxum bosadi. Urochi ўrdakburun odatda ikkita tuxum qўyadi va 7 – 10 kundan sўng polaponlar dunyoga keladi. Onasi ularni sut bilan boqadi.
Yexidna
Yexidna – Avstraliya, Yangi Gvineya va Tasmaniyada yashovchi jonivor bўlib, uning ўziga xos tumshui bor. Albatta, uning burni ўrdakburunniki singari katta emas. Yexidnaning bolalari ham tuxum orqali dunyoga keladi. Urochi yexidna tuxumlarini qornidagi teri burishmalari – xaltachasida kўtarib yuradi. Aniqroi, urochi yexidna tuxumlarini tўridan-tўri xaltachaga qўyadi. Polaponlari xaltachadan chiqmagan holda sut emishadi, aynan shu yerda yexidnadning sut bezlari joylashgan.
Kўk kit
Sayyoramizdagi eng katta jonivor kўk kit hisoblanadi. Uning uzunligi 20 metrgacha yetib, oirligi 150 tonnagacha bўladi. Ushbu kitning birgina tilining oirligi butun boshli filning oirligiga tengdir. Suvda yashashiga qaramay kitlar sutemizuvchilardir. Urochi kit tirik bolalar tuadi va ularni sut bilan boqadi. Kitlar bir-birlari bilan tovush orqali gaplashishi mumkin. Kit qanchalar yirik bўlsa, uning ovozi shunchalar baland bўladi. Kitning ovozi qancha past bўlsa, shuncha uzoqroqqa – 10 kilometrgacha bўlgan masofagacha signal jўnatishi mumkin.
Afrika fili
Quruqlikdagi eng katta sutemizuvchi – Afrika filidir. Uning balandligi 3 metrdan ortiq bўlib, taxminan 8 tonna tosh bodsadi. Eng yirik erkak filning balandligi 3 metr 80 santimertr bўlgan va oirligi 10800 kilogramni tashkil etadi. Afrika fili tishlarining ўzi 200 kilogrammga tengdir. Ushbu bahaybat jonivor ўsimliklar bilan oziqlanadi. Bir kunda 150 kilogrammgacha yemish yeydi.