Koinot quyosh sistemasi


Download 62.06 Kb.
bet6/24
Sana21.03.2023
Hajmi62.06 Kb.
#1285437
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24
Bog'liq
Olam va Odam

Yulduzlarga uchuvchi
Yerning tortish kuchi shu qadar kuchliki, raketalarni uchirishga maxsus uchiruvchi raketa zarur. U asosiy raketani Yer atmosferasining tashqarisiga – koinotga olib chiqadi. Agar havo shari havo bilan tўldirilib, sўng qoyib yuborilsa (klapanni ochib) shar oldinga shiddat bilan otiladi. Raketa ham xuddi shu asosda ishlaydi. Vodorod va kisloroddan tashkil topgan yonilisi tўxtovsiz portlab issiq gazni raketadan chiqarib, uni oldinga uchishga majbur etadi.


TABIAT
Yerning tuzilishi
Yer asosan tўrt unsurdan tashkil topgan. Qattiq to jinslaridan tashkil topgan tashqi qavati yer qobii deb ataladi. Uning ostida mantiya joylashgan. Bu qavatning yuzasi qattiq, ammo uning tubidagi harorat shunchalar yuqoriki, barcha to jinslari erigan holda turadi. Undan keyin erigan suyuq metalldan iborat tashqi yadro ўrnashgan. Yerning markazida esa qattiq metallli ichki yadro yoki subyadro joylashgan.
Harakatlanuvchi materiklar
Globus orqali bizning sayyoramizdagi materiklar aniq kўrinadi. Ammo juda-juda qadimda, ya’ni bundan 200 million yil ilgari Yerda Pangeya deb ataluvchi bitta materik bўlgan. Sўng u bir necha qismga bўlinib ketgan. Bu bўlaklar asta-sekin bir-biridan uzoqlasha boshlagan. Shu tariqa oltita materik – Yevroosiyo, Afrika, Shimoliy Amerika, Janubiy Amerika, Avstraliya va Antarktida paydo bўlgan. Hozir ham materiklar harakatlanishda. Yevropa yiliga Amerikadan 2,5 sm ga uzoqlashadi.
Yil fasllari
Bizda bir yilda tўrt fasl bor. Bular – qish, bahor, yoz va kuzdir. Yer ўqi biroz egilgan va Yer Quyosh atrofida aylangan vaqtda, uning bir qismi nurga bir necha oy yaqin turadi. Quyoshga egilgan qismida yoz, boshqa tarafida esa qish hukmronlik qiladi.
Uzluksiz aylanish
Yerda qariyb yangi suv paydo bўlmaydi. Aynan bir suv bir xil hajmda qayta-qayta ishlatiladi. Quyosh dengiz suvini isitadi va uning yuzasidagi millionlab litr suvlar buga aylanib havoga kўtariladi. Bu sovib yomir yoki qor yodiruvchi bulutga tўplanadi. Daryolar yomir suvini qaytadan dengizlarga olib boradi va hammasi boshidan boshlanadi. Bu suvning uzluksiz aylanishi deyiladi.
Bulut
Bulutlar nam havo tepaga kўtarilganda paydo bўladi. Suv bui sovib, tarqalib yumshoq massaga aylanadi. Ushbu massa milliardlab suv tomchilarini ўzida yia oladigan hajmda bўladi. Eng balanddagi bulutlarda muz kristallari bor. Bulutlar antiqa shakl va hajmda bўladi. Olimlar bulutlar qanday balandlikda joylashganiga qarab ularni uch turga ajratishadi:

  1. Baland bulutlar.

  2. Ўrta bulutlar.

  3. Past bulutlar.

Shamol
Shamol – havoning bir joydan ikkinchi joyga kўchi yurishidir. Sovuq havo massalari doimo tepaga kўtarilgan issiq havo tomon harakatlangani uchun shamol esadi. Issiq havo sovuq havoga nisbatan uengildir.u tepaga

Download 62.06 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling