Gram manfiy bakteriyalarda peptidoglikan 1 kavat bulib (1 — 10%) ularda tashki membrana xam bor. Tashki membrana fosfolipid, lipopolisaxarid va oksillardan tuzilgan. Demak, bakteriyalarning Gram buyicha xar xil buyalishi bakteriya xujayra devoridagi peptidoglikan mikdori va uning lokalizatsiyasiga (joylashishiga) borlikdir. Aniklanishicha, xujayra devorida xar xil usimtalar, dungliklar, tikon kabilar bor. Xujayra devori fakat mikoplazmalar va L —shakllik bakteriyalarda bulmaydi. Kupincha biror antibiotik ta'sirida yoki tabiiy sharoitlarda uz—uzidan L —shaklli bakteriyalar xosil bulishi mumkin. Ularda xujayra devori kisman saklanib kolgan. Ularda kupayish xususiyatlari tula saklangan. Ular katta yoki kichik shar shaklida bulib kupgina patogen va saprofit bakteriyalarda topilgandir. Sitoplazma membranasi. Uning kalinligi 9 nm cha bulib, u xujayra devoriga ichki tomondan yopishib turadigan sitoplazmanning tashki kavati — sitoplazmatik membranadir. U ikki kavat lipiddan tuzilgan, xar bir kavat monomolekular oksil bilan koplagandir. Sitoplazmatik membrana xujayra kuruk, moddasining 8 — 15% tashkil etadi va 70 — 90% xujayrani lipid kismini tutadi. Sitoplazmatik membrana osmotik bar'er vazifasini bajardi va xujayraga kiradigan va chikadigan moddalarni boshkarib boradi. Kupincha sitoplazmatik membrana ichki tomondan burtib chikadi (invaginatsiya) va undan mezosomalar xosil buladi. Sitoplazmatik membrana va mezosomalar yukori organizmlardagi membrana va mitoxondriyalar vazifasini bajaradi. Ularning usti va ichida ferment va energiya bilan ta'min etuvchi sistemalari joylashgan. Bularga nafas fermeitlarini, xujayraga moddalarning kirib — chikishini regulyatsiya kiluvchi ferment sistemalarini, azotofiksatsiya, xemosintez va boshka jarayonlarni amalga oshiruvchi fermentlar sistemasini misol kilib keltirish mumkin. Xujayradagi xujayra devori va kapsulasi biosintezi, tashkariga ekzoferment ajratish, bulinish, spora xosil kilish funksiyalari sitoplazmatik membrana, mezosoma va shunga uxshash strukturalarga boglikdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
