Tinch xolatdagi bakteriya xujayrasida 1 ta nukleoid bulsa, bakteriya xujayrasining bulinishi oldidan nukleoid ikkita buladi. Bakteriya kupayish fazasini logarifmik davrida esa u turtta va undan xam kup bulishi mumkin. Ba'zan, bakteriya xujayralarining usish davrida muxitda salbiy ta'sir etadigan moddalar bulsa, bakteriya xujayrasida kup yadroli ipsimon xujayra xosil bulishi mumkin. Bunday xujayra xujayra usishi va bulinish sinxronligi buzilishidan paydo buladi. Bakteriya nukleoidini xujayradagi asosiy funksiyasi, axborotlarni saklab, avloddan — avlodga berishdir. Nukleoiddan tashkari, xujayra sitoplazmasida undan yuzlab marta mayda DNK iplari xam mavjud. Ular irsiyat faktorlarini tutuvchi plazmidalardir. Xamma xujayralarda xam plazmidalar bulishi shart emas. Ammo ular tufayli xujayra kushimcha, xususan, kupayishda, dori moddalarga turgunlik sifatni belgilashda, kasallik yuktirishda va xokazo xususiyatlarga ega buladi. BAKTERIYALARNING SPORALARI VA ULARNING XOSIL BULISHI Bakteriyalarning Bacilius, Clostridium, Desulfotomaculum avlodlariga kiruvchilari, ayrim kokkilar, spirillalar endosporalar xosil kiladi. Sporalarning shakli yumalok yoki ellipsimon. Ular tashki muxitga chidamli buladi. Sporalar mikroskop ostida kuzatilganda nur sindiradi va shuning uchun yaltirab kurinadi. Odatda bakteriya xujayrasi bitta spora xosil kiladi. Ammo Clostridium ning ba'zi turlarida bir va undan kup sporalar xosil bulishi aniklangan. Bakteriyaning ozika muxitidan kerakli moddalarni olish kiyinlashsa yoki modda olmashinuvida kup maxsulotlar xosil bulsa spora xosil kiladi. Demak, spora xosil kilish bakteriya xujayrasi uchun nokulay sharoitga moslashishdir. Spora xosil bulishi usish sharoitga boglik. Sporalar vegetativ xujayralar nobud buladigan sharoitlarda xam tirik koladi. Ular kuritishga, bir necha soat kaynatishga xam chidamli buladi. Sporalarni uldirish uchun ular 120°S issiklikda, 1 atm bosimda sterillanadi. Bunday sharoitda spora 20 minut davomida nobud buladi. Kuruk xolatda ularni uldirish uchun 150—160°S issiklik va kizitish muddati esa bir necha soat bulishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
