Kommunal va mehnat gigiena kafedrasi O‟quv uslubiy majmua toshkent

Yurak va qon tomir sistemasining reaksiyasi. 
Tomir urish tezligini aniqlash ko„pincha paypaslash (palpatsiya yo„li bilan aniqlanadi, 
undan tashqari pulsotaxometr va ayrim boshqa asboblar (PAV-01), kardiotestor yordamida 
xam aniqlash mumkin. Bu asboblarda ishlash tartiblari alohida beriladi. Qon bosimini 
aniqlash klinik va fiziologik praktikada qo„llaniladigan ma'lum asboblar yordamida oshiriladi. 
Undan tashkari PAV-01 asbobida aniqlash mumkin.
Elektrokardiografiya uslubi asosan klinik amaliyotida ko„prok qo„llaniladi.Gigiyenik 
amaliyotda kamdan-kam xollarda ishlab chiqarishda utkazilgan ayrim ilmiy-amaliy 
tadqiqotlardagina qo„llash mumkin.
Nafas chiqarish sistemasining funksiyalarini tekshirish. 
Nafas olish tizimining ish bajarganda o„zgaradigan eng asosiy ko„rsatkichlardan biri bo„lib, 
o„pka ventilyasiyasi va nafas olish tezligi hisoblanadi. 
 1. O„pka ventilyasiyasi – bu bir daqiqa davomida o„pka orqali nafas olish jarayonida 
o„tadigan havoning hajmidir. O„pka ventilyasiyasi Duglas uslubi bo„yicha aniqlaniladi. Bunda 
maxsus gaz qopidan (Duglas qopi xam deyiladi), nafas nikobdan (maska), uch yulli 
jumrakdan, gaz hisoblagichdan va ularni bir-biriga tutashtiruvchi gofrilangan rezina 
shlangidan foydalaniladi. Aniqlash tartibi kuydagicha: yuqorida aytilgan gaz qopi (uning 
ichidagi havosi sikib chiqarilgan bo„lishi shart) nafas nikobi bilan uch yulli jumrak vositasida 
tutashtiriladi va tekshiriluvchi nafas niqobi yuziga va boshiga kiyib undan nafas ola boshlaydi. 
Bunda albatta belgilanishi shart (3-5 daqiqa). Keyin gaz qopiga tuplangan gaz nafas bilan 

---

chiqarilgan havoni shlang orqali gaz hisoblagichdan o„tkazilib, uning hajmi aniqlaniladi va bu 
hajmni nafas chiqarilgan daqiqalar soniga bo„lib, o„pka ventilyasiyasi aniqlaniladi. Bu 
ko„rsatkichlar daqiqa l/min larda ifodalanadi. Bir-biri bilan taqqoslab bo„ladigan natijalar olish 
uchun, odatda o„pka ventilyasiyasining hajmi normal xolatga keltiriladi-ya'ni 760 mm sim.ust. 
teng atmosfera bosimi va 0
0
S dagi xolatga), buning uchun kuyidagi formuladan foydalaniladi: