Конференция в Омске тезисы докладов

Бажарилган лойиҳанинг оғзаки тақдимоти ва бажарилган лойиҳа
ҳимоясини баҳолаш
Баҳолаш мезони
Баҳолаш кўрсаткичлари
1.
Оғзаки 
тақдимот
қоидасига расмий риоя
этиш
Лойиҳа 
иштирокчиларини
таништириш билан бошланиши;
сўзга чиқувчиларни белгиланган
вақтга риоя этишлари (7 – 15
мин.);

---

тақдимот вақтида боадабсизлик
ҳолатларига 
йўл
қўйилмасликлари, макс. 1 балл
2. Лойиҳа ҳимояси
Тақдимотда 
барча 
гуруҳ
аъзолари иштирок этган бўлса,
макс. 1 балл
Жавоблар 
асосланган,
мукаммал, аниқ бўлса, макс. 2
балл
“Офисни автоматлаштириш” лойиҳавий таълимнинг технологик
харитаси
Таълим
шакллари.
Иш
босқичлар
и
Фаолият
Таълим берувчи
ўқувчилар
Машғулотг
а кириш
Ўқувчиларни лойиҳа фаолияти моҳияти ва уни
бўлғуси мутахассислик маҳоратига таъсири билан
таништиради. Мавзуларни таклиф этади, лойиҳа
мазмуни тўғрисида маълумотлар беради, уларнинг
соҳаларини ифодалайди, иш турларини кўрсатади,
уларнинг натижаларини айтади
Асосий
босқич
Лойиҳа мавзуси бўйича
ўқувчилар 
билимини
фаоллаш-тиради: тезкор
сўров 
ёки 
савол-жавоб
ўтказади
Эвристик суҳбат орқали
муаммони 
тақдим 
этади:
муаммоли 
вазиятни
ифодалайди ва ўқувчиларни
зиддиятларни аниқлашлари
ва уни ечиш муҳимлиги,
лойиҳа 
муаммоси 
ва
мавзусини шакллантиришга
киритиш 
учун 
саволлар
беради
Саволларга жавоб
берадилар;
зиддиятларни
аниқлайдилар ва уни
ечиш 
муҳимлиги,
лойиҳа муаммоси ва
мавзусини
шакллантирадилар

---

Ўқувчилар билан лойиҳа
мақсади ва вазифаларини
шакллантириш бўйича ақлий
ҳужумни ташкиллаштиради.
(Ўқувчиларга кутилаётган
натижани - маҳсул 
ва
тахминий истеъмолчиларни
белгилашни) таклиф этади
Лойиҳа мақсади ва
вазифаларини
шакллантирадилар.
Лойиҳа
натижасини – маҳсул
ва 
унинг
истеъмолчиларини
аниқлайдилар
Лойиҳа 
топшириғини
тақдим этади.
У билан танишишни ва
тушунишни
ташкиллаштиради.
Ахборот манбаларини, уни
йиғиш ва таҳлил қилиш
йўлларини тавсия этади.
Лойиҳа фаолияти натижа-
ларини баҳолаш мезонлари
ва 
тадбирлари 
билан
таништиради
Лойиҳа топшириғи
билан танишадилар.
Саволлар берадилар
Лойиҳа гуруҳларини шакл-
лантиришни 
ва 
лойиҳа
мавзусини 
танлаш
ташаббусини оширади
Гуруҳларга
бирлашадилар.
Мавзуни 
танлаш
тўғрисида 
умумий
хулоса
қабул
қиладилар

---

Гуруҳларда 
ишлаш
қоидасини 
тушунтириб,
топшириқ беради:
- лойиҳа фаолияти вазифа-
ларини аниқлаш ва уни
иштирокчилар 
ўртасида
тақсимлаш;
-лойиҳа 
фаолияти
тартибини ишлаб чиқиш;
-лойиҳа 
вазифаларини
бажа-ришнинг 
йўл 
ва
воситаларини танлаш, унинг
натижаларини
расмийлаштириш 
ва
тақдимот;
- иш режасини тузиш.
Гуруҳларда
лойиҳа 
фаолиятини
лойиҳалаштириш 
ва
режалаштириш бўйича
ишларни
ташкиллаштиради:
лойиҳани 
бажариш
йўли ва босқичларини
аниқлайдилар,
иштирокчилар
ўртасида вазифаларни
тақсимлайдилар,
ҳамкорлик шаклларини
аниқлайдилар, лойиҳа
вазифаларини
бажаришнинг йўл ва
воситаларини, унинг
натижаларини
расмийлаштириш
йўлларини
танлайдилар.
Иш 
режасини
тузадилар
Якуний-
баҳолаш
босқич
Лойиҳа топшириғи натижа-
ларини аниқлаш бўйича ва
лойиҳа фаолиятини режалаш-
тириш 
юзасидан 
резюме
қилади.
Ўқувчилар 
диққатини
лойиҳа иш мазмуни ва
уларни бажариш тартибига
қаратади.
Анкетанинг
биринчи
қисмини тўлдиришни таклиф
этади
Анкеталарни
тўлдирадилар
III. Компьютер синфларида салбий ҳодисаларни олдини
олишнинг айрим масалалари

---

3.1. Электрохавфсизлик ва электромагнит
нурланишдан ҳимояланиш
Электрохавфсизлик 
масаласи 
компьютер 
синфларида
ўқувчиларнинг меҳнат хавфсизлигини таъминлаш бўйича эшг асосий
масалалардан бўлиб ҳисобланади. Шунинг учун даставвал биз
компьютер синфларида электрохавфсизлик масалаларини кўриб
чиқамиз.
Маълумки, компьютерлар билан жиҳозланган синфлар
хавфсизлик даражасига кўра паст хавфли хонага киради - хона қуруқ,
нормал, ҳароратли, изоляцияланган пол чангсиз бўлиб, ерга уланган
жиҳозлар сони камдир компьютер бир фазали тармоқнинг ўзгарувчан
токи билан таъминланиб, саноат частотага эга ерга уланган ва 220 В
кучланишга эга [25].
Компьютер тизими билан ТТЛ даражали (мантиқий) сигнал
кучланишига эга (-1+4В), рақамли ва аналогли микросхемалар
доимий кучланиш ±5 ва ±12 да таъминланади, бунда 220 В ўзгарувчан
кучланиш истеъмол блокида қайта ўзгартирилади. Истеъмол блоки ўз
таркибида кучланишни ўзгартириш схемасини мужассамлаштирган.
Компьютер корпуси металдан тузилганлиги учун ток уриш хавфи
мавжуд. Замонавий компьютерларнинг кўпчилик мониторлари
пластикадан тайёрланган бўлиб, юқори кучланишга қарамасдан ток
уриш ҳолати бўлмайди.
Қисқа узилиш сабаблигин7а инсонни юқори кучланишли ток
уриш ҳолати бўлади, шунинг учун 220В кучланишли схема
ўтказўтказгичи инсонни (I
n
) ток уришини ҳисоблаб чиқамиз;

---

Бунда U – ток ўтказгичи кучланиш, В, R
h
=1000Ом - инсон танаси
қаршилиги.
Олинган натижа ўлиш даражасидан ҳам юқори (0,1 ўзгарувчан
ток учун) демак инсонни электр токи уришидан ҳимоялаш
амалларини бажариш лозим [24].
1. тармоқ кучланиши алоҳида блокда (истеъмол блокида)
ўзгартирилиши сабабли, уни алоҳида метал корпусда бажариб,
уни тўлиқлигига токка улаш лозим.
2. компьютернинг тўлиқ корпусини тармоқ шнури ёки алоҳида
ўтказгич орқали ерга улаш лозим;
3. тармоқ шнурини икки қаватли изоляцияда қўллаш.
Компьютер хоналарида
компьютерларнинг ерга улаш
ҳимоясини ҳисоблаймиз. Бунинг учун даставвал хавфли кучланишдан
ҳимоялаш учун ерга улаш ҳимоясини бажариш лозим. Энг самаралиси
бу компьютер хонаси периметри бўйича жойлашадиган ерга улаш
ҳисобланади.
Ушбу ҳолат учун ерга улаш қурилмасининг қаршилиги 40м.дан
ошмаслиги лозим, яъни l,<40м.
Бунда вертикал электродлар бир-биридан а=5 масофада
жойлашади. Бир жисмли ер учун ҳисоблашлар бажарилиб, унда
унинг таркибидаги қумлар қаршилиги ρ=1000м\м.
I
U
R
h
h
=
;
I
A
h
=
=
220
1000
022
.
.
Ерга улагич вертикал электродлар қаламчаларидан тузилиб,
унинг узунлиги l
В
=2,5м. Диаметри d=12mm, юқори қисмидан эса

---

горизонтал электродлар – пўлат симлар билан бириктирилиб,
уларнинг узунлиги
L = 2
´ A + 2 ´ B ;
L = 2
´ 20 + 2 ´ 15 = 70 м.
Қалинлиги 25х4 мм. Горизонтал электродлар t
0
=0,8 м
чуқурликда жойлашади. Вертикал электродларнинг сони n=70\5 =14
та. Горизонтал ва вертикал электродларнинг қаршиликлари қуйидаги
тенгламалар орқали аниқланади.
R
l
l
d
t l
t l
B
B
B
B
B
=
+
+
-
æ
è
ç
ö
ø
÷
r
p
2
2
1
2
4
4
ln
ln
,
бу ерда t=t
0
+l
B
/ 2 = 2,05 м ;
R
B
=
+
+
-
æ
èç
ö
ø÷
=
100
2 3 14 2 5
2 2 5
0 012
1
2
4 2 05 2 5
4 2 05 2 5
33 7
* , * ,
ln
* ,
,
ln
* ,
,
* ,
,
,
Ом
R
г
г
г
2
0,5bt
=
r
p
2 L
L
ln
,
где b =25 мм;
R
г
=
=
100
2 3 14 70
70
0 5 0 025 2 05
2 8
2
* , *
ln
, * ,
* ,
,
Ом.
Ерга улагич контурли ва у n=14 та. Бўлганлиги учун.
2
5
,
2
5 =
=
B
I
a
Маълумотнома бўйича (8) ерга улагич электродларини қўллаш
коэффициентини аниқлаймиз – вертикал 
ва горизонтал
36
,
0
;
66
,
0
5
=
=
h
h
B
Ерга улагич гуруҳининг қаршилиги қуйидаги формула билан
ҳисобланади;
R
R R
R
n
з
г
г
R
=
+
=