Konferensiyasi

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
145 
hukumatiga murojaat qilganlar va hukumat ularning soliqlardan ozod ekanligini rasmiy 
suratda tasdiqlagan.
14
Sibirga ko‘chib kelgan toshkentlik yoki xivalik fuqarolar ham 
umumiy nom bilan buxorolik deb atalgan. Sibirdagi toshkentlik va buxoroliklar esa 
g‘ayrirasmiy ravishda ―sart‖ deb ham yurgizilgan. Odatda Sibirga òrnashuvchi buxorolik va 
toshkentlik rus imperatoriga ariza berishlari lozim edi. 1791-yilda qòqonlik Bozorboy 
Niyozmuhamedov Tobolskka òrnashish tartibi quyidagicha bòlgan edi: «Men Qòqon 
xonligidagi Qòqon shahrida yashovchi Bozorboy Niyozmuhamedov hazrati oliylari hokimi 
mutlaq uluģ imperator Yekaterina Alekseyevnadan quyidagilarni iltimos qilaman: Men 
avliyo Pyotr qala'siga (Petropavlovsk) keldim va u yerdan turli savdogarlardan bildimki, Siz 
imperator oliy hazratlarining imperiyangizda chet el kishilari qabul qilinar va ularga savdo 
qilish uchun haq-huquqlari va imtiyozlar berilar ekan, shuning uchun men ham, albatta, Siz 
imperator oliy hazratlarining Butunrossiya ahlingiz qatorida bòlishni Tobolsk shahrida 
istiqomat qilishni istayman. Siz imperator oliy hazratlari shu iltimosimga muvofiq , men, 
qulingizni Butunrossiya ahli qatoriga qòshishingizni va Tobolsk shahrida istiqomar qilishga 
ruxsat etishingizni sòrayman». Petropavlovskda yozilgan bu ariza Sibir liniyasining boshliģi 
general-mayor 
Shtardmanning 
bunhaqdagi 
ahboroti 
bilan 
birgalikda 
Tobolsk 
mahkamasining yiģilishida kòrib chiqildi va bozorboy Niyozmuhamedovning iltimosi 
qondirildi. 1788-yilda qashqarlik Soli Asimovning shu tarzda Taraga òrnashganligi haqida 
ham ma'lumot bor. Soli Asimov ham Sibirda buxoroliklarga berilgan imtiyozlarni eshitib , 
Rossiya taabaligiga òtish istagini bildirgan va rus imperatoriga ariza bergan. U òz arizasida 
boshqa buxoroliklar singari, pichanzor va òrmonzorlardan foydalanishga ham ijozat 
berilishini sòragan» . Sibirga òrnashgan buxorolik va toshkentliklarga uy-joy qurish va yer 
egallash kabi imtiyozlar berilgan bòlib , bu , shubhasiz, ular sonining kòpayishida muhim
ròl òynagan. Yana shuni aytish mumkinki Sibir linyasiga Òrta Osiyoninv boshqa 
shaharlaridan kelgan kishilar ham òrnashgan. Jumladan, 1792-yilda namanganlik 
Tursunmamat Niyozov, 1795-yilda buxorolik Obidxòja Ashurov, 1833-yilda Buxoroning 
Ğijduvon tumanidan kelgan Hisomiddin Xolidov oilasi bilan Sibir liniyasiga òrnashganlar. 
Tyumendagi buxoroliklarning umumiy soni 
(1781 yil) 1-jadval 
Qishloqlar 
Erkaklar soni 
Ayollar soni 
Jami 
Oqyor 
72 
100 
172 
Malyor 
33 
35 
68 
Tarxon 
6 
12 
18 
Emboyev 
272 
253 
525 
To‘rayev 
179 
168 
347 
Kasqora 
48 
50 
98 
Yasovul 
18 
17 
35 
Shikchin 
9 
15 
24 
Andreyev 
9 
7 
16 

---