Konferensiyasi

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
347 
Спортчининг шахсий ҳуқуқларини тартибга солишдаги мезонларни белгилаш, 
ҳоҳишларини чегаралаши шунингдек, спортдаги фаолияти давомида ўз 
имкониятларини тўлиқ рўѐбга чиқаришини таъминлашга қаратилган бир қанча 
муамоларлар вужудга келади. 
Шахсий ҳаѐтнинг дахлсизлиги ҳуқуқи барча шахсий масалаларни мустақил ҳал 
қилиш ва ўзга шахсларнинг аралашувини тақиқлаш имкониятини беради, қонунда 
назарда тутилган ѐки фуқаронинг ўзи билан келишилган ҳоллар бундан мустасно. 
Инсон яшаш манзилини, касбий фаолиятини, инсонлар ўртасидаги телефон, почта, 
телеграф орқалий сўзлашув ва ѐзишмаларини сир тутиш ҳуқуқига эга Инсон қандай 
фаолият билан шуғулланиши ва вақтини мустақил равишда, ўз ҳоҳишича белгилаши 
лозим. Спорт шартномаларида спортчилар учун спорт режимини, иш берувчи 
томонидан индивидуал тарзда ишлаб чиқилиши, никоҳга киришдан, фарзанд 
кўришдан ўзини маҳрум қилиши, доимий пархезлар, тамаки махсулатларидан 
тийилиши, оптимал тарзда белгиланиши мақсадга мувофиқ бўлар эди. 
Инсонинг дам олишга бўлган ҳуқуқидан спортчи спорт режими туфайли ўз 
ҳоҳишича фойдалана олмайди. нафақат спортчининг машғулотлари ва дам олиш 
вақтларининг нисбати. Буни ҳисобга олган ҳолда, спорт режими меҳнат 
шартномасида, спортчига махсус чекловларни ўз ичига олган иш берувчининг 
маҳаллий ҳаракатларида, масалан, парҳез, вазн тоифасини сақлаш, уйда машқ қилиш, 
чекишни тақиқлаш, спиртли ичимликларни истеъмол қилиш ва шунга ўхшаш 
нарсалар билан белгиланади. 
Спортчининг ҳоҳлаган вақтда дам олмаслиги, спорт режимига қатий риоя 
қилиши каби вазифаларни спортчиларга топшириш уларнинг конституциявий 
ҳуқуқларини чеклайди, бизга маълумки шахсий ҳуқуқлар фақат суд орқалий 
чекланиши мумкин. 
Спорт режимининг бузилиши, эҳтимол, спортчига интизомий жавобгарликни 
қўланилиши учун асос бўлиши мумкин: мукофотдан маҳрум қилиш, спортчини 
захира футболчиларга вақтинча кўчириш (камроқ ўйин амалиѐти, спорт натижалари 
учун мукофот олиш имконияти камайиши) спорт режимининг спортчиларнинг 
шахсий ҳаѐтига бўлган ҳуқуқини амалга оширишда чекловларнинг бўлиши 
қонунчилигимиздаги бўшлиқлардан далолат беради. Меҳнат кодексига спорт 
режимига бағишланган алоҳида моддалар киритиш мақсадга мувофиқдир. Бундай 
моддаларнинг меъѐрлари бошқа сохалар каби спорт режимининг мазмуни ва унинг 
асосий тамойилларини мустаҳкамлаши керак. Спорт режимининг табиатининг ҳал 
қилувчи омили, биринчи навбатда, спортчи иштирок этадиган спорт туридир. 
Натижада, ҳар бир махсус спорт учун спорт режими тўғрисидаги Низомни ишлаб 
чиқиш ҳуқуқини берувчи спорт федерациялари учун қонунчиликни мустаҳкамлаш 
мақсадга мувофиқ бўлади. 
Хулоса қилиб айтмоқчиманки, бошқа шахсий номулкий ҳуқуқларни тартибга 
солиш 
ва 
ҳимоя 
қилиш 
масаласи 
спортчиларнинг 
шахсиятини 
индивидуаллаштиришга қаратилган ҳуқуқлар алоҳида эътибор қаратилишига лойиқ 
масаладир. Фаолиятнинг ўзига хослиги ва ошкоралигини ҳисобга олган ҳолда, 

---