Konfiguratsiya, konformatsiya, egiluvchanlik

Konfiguratsiya, konformatsiya, egiluvchanlik va qattiqlik. 
Konfiguratsiya - bu atomlarning molekuladagi aniq tartibli fazoviy 
joylashishini ifodalovchi tavsifidir. Konfiguratsiya issiqlik harakatlari tufayli 
o’zgarmaydi va ma’lum barqaror makromolekulyar izomerlarni namoyon qiladi. 
Tsis- va trans-izomerlar zanjirning qo’sh bog’lariga nisbatan o’rinbosarlarlarni 
joylashishini xarakterlaydi. 
a - c - b a - c - b 
║ ║
a - c - b a - c – b 
tsis-izomer trans-izomer
Polimerlarda atomlarning tsis- yoki trans- izomerlar holida joylashishi qo’sh 
bog’ tutgan har bir qaytariluvchi zveno uchun xarakterlidir. Bu makromolekulani 
butun strukturasiga ta’sir etadi va bir zanjirning o’zi ham tsis- yoki trans- 
izomeriyalarda bo’lishiga qarab turli xossalarga ega bo’ladi. Masalan, tabiiy kauchuk 
va guttaperchalar kimyoviy tarkibi bo’yicha mutloq bir xil, ammo izomeriyasi har 
xildir. 
Tabiiy kauchuk (tsis-) 
CH
3 

0,816 nm

CH
3


-CH
2
-CH
2
-C=CH-CH
2
-CH
2
-C

CH-CH
2
-CH
2
-


CH
3
CH
3 
Guttapercha (trans-) 
CH
3

0,48 nm 

CH
3


-CH
2
-CH
2
-C

CH-CH
2
-CH
2
-C 

CH-CH
2
- 
Bu yerda ko’rinib turibdiki, qaytariluvchi monomer guruhi bir xil yo’nalishda 
orientirlanmagan. Tsis-izomeriyada monomerdagi metil guruhi 0,816 nm dan so’ng, 
va trans-izomeriyada 0,48 nm dan keyin uchrayapti. Shu tufayli, har xil 
konfiguratsiyali zanjir har xil xossaga egadir: guttapercha - kristall strukturaga ega 
bo’lib, 50-70 
o
C larda suyuqlikka aylanadi; tabiiy kauchuk - elastomer bo’lib, past 
temperaturalarda ham o’z xossasini saqlab qoladi. 
Konfiguratsiyaning yana bir muhim turi - optik izomeriyalardir. Bu izomeriya 
makromolekulada asimmetrik uglerod atomi mavjudligi hisobiga namoyon bo’ladi. 

---