“kriminаlistikа”

fotosuratga  olish,  ovoz  yozish,  kino,  audio-  va  videtasvirga  olish,  qoliplar 

tayyorlash,  nusxalar  olish,  rejalar,  sxemalar  tayyorlash  va  axborotni  aks 

ettirishning  boshqa  usullari,  shuningdek  raqamli  formatda  fotosuratga  olish  va 

videotasvirga  olish  qo‘llanilishi  mumkin.  Stenogramma  va  stenografik  yozuv, 

---

51 

 

fotografik  va  suratlar,  audio-  va  videotasvir  materiallari,  shuningdek  raqamli 

ma’lumotlar jinoyat ishiga qo‘shib qo‘yiladi”. 

2. Ilgari,  ko‘rgazmali  ilovalarga  qo‘shimcha  qilinadigan  negativlar  sifatida, 

jinoyat  ishi  materiallariga  “WORM-CD”,  “RECORDABLE  CD”  va  boshqa 

formatli  kompakt-disklarni  ilova  qilish  lozim.  Ushbu  disklar  o‘zida,  zarurat 

tug‘ilganda  tekshirilishi  mumkin  bo‘lgan  barcha  ma’lumotlarni  tashuvchilari 

hisoblanadi. 

3. Ma’lumotlarni saqlash uchun foydalaniladigan disklar quyidagi talablarga 

javob berishi lozim: 

–  tasvirga  olishdan  oldin  ularning  yaroqliligi  tekshirilishi  va  formatlangan 

bo‘lishi lozim; 

–  diskning  yuz  tomonida  fotosuratlarning  miqdori  va  ularning  maxmuniga 

oid izohli yozuvlar uchun joy bo‘lishi lozim, orqa tomonidan esa diskning nomeri 

va  markirovkasi  bo‘lishi  kerak.  Diskning  nomeri  va  markirovkasini  tergov 

harakatining bayonnomasida qayd etish lozim bo‘ladi.  

4. 

Diskdagi  materiallarni  qayd  etishning  protsessual  tartibi  JPK 

normalariga  mos  kelishi  lozim.  Tergov  harakatining  bayonnomasida  quyidagi 

asosiy holatlar qayd etilishi kerak: 

— raqamli  kamerani  qo‘llash  holati,  ushbu  turdagi  tasvirga  olish  qanday 

magnit  tashuvchidan  foydalanib  amalga  oshirilganligi,  suratga  olish  sharoitlari  va 

shu kabilar; 

— magnit  tashuvchiga  olingan  tasvirlar,  tergov  harakatlari  ishtirokchilari 

tomonidan  ko‘rib  chiqilishi  (bu  haqda  bayonnomaga  tegishli  yozuvlar  yoziladi). 

Magnit 

tashuvchilar 

o‘rab-joylashtirilishi, 

muhrlanishi 

va 

jinoyat 

ishi 

materiallariga qo‘shib qo‘yilishi kerak.; 

— ma’lumotlarni ko‘rishda, diskning nusxasi (ikkinchi nusxa) qilinadi va bu 

haqda  tergov  harakatining  bayonnomasiga  tegishli  qaydlar  kiritiladi.  Birinchi 

nusxa  —  bu  dastlabki  ma’lumotli  disk  (dastlabki  manba)  bo‘lib,  jinoyat  ishiga 

materiallariga qo‘shib qo‘yiladi, ikkinchi nusxa ekspert-kriminalistika xizmatlarida 

mavjud  bo‘lgan  kompyuter  xotirasiga  ko‘chirib  qo‘yilgan  nusxa  bo‘lib,  EKBda 

---

52 

 

saqlanadi. 

5. Magnit  tashuvchilardagi  tasvirlarning  sifatini  oshirish  maqsadida, 

kompyuter  dasturlar  orqali  ishlov  berilganda,  baocha  o‘tkazilgan  texnologik 

operatsiyalar tartibi izohlab borilishi kerak. 

6.  Agar  kompyuter  texnikasidan  foydalanib  ekspertiza  tadqiqotlari 

o‘tkazilgan  bo‘lsa,  ekspert,  xulosaning  ilovali  qismini  tayyorlashda  qo‘llanilgan 

barcha texnologik operatsiyalarni batafsil qayd etishi lozim. 

Fikrimizcha,  raqamli  ma’lumotlarning  magnit  tashuvchilari  sifatida 

qo‘llanilgan disklarning harakat jarayonlarini qayd etish va ro‘yxatga olish uchun, 

quyidagi hujjatlar zarur bo‘ladi: 

— magnit disklarni hisobga olish jurnali  (ushbu jurnali yuritilishiga moddiy 

javobgar  shaxs  mas’ul  bo‘ladi).  Bu  jurnalda  qaysi  raqamli  diskni  kim,  nima 

maqsadda va qachon olganligi, diskni olgan sanasi va o‘sha shaxsning imzosi qayd 

etiladi; 

—  “Ekspertiza  va  tadqiqotga  kelib  tushgan  materiallarni  ro‘yxatdan 

o‘tkazish  Jurnali”da  “ko‘rgazmali  ilovalar  qayd  etilgan  disklarni  olinganligi 

to‘g‘risida tilxat” deb nomlangan yangi grafa ham qo‘lishili kerak.