Kuch va qobiliyatni rivojlantirish va tarbiyalash
Download 0.59 Mb. Pdf ko'rish
|
21.23.F Ahadov Ziyodulla -Jismoniy madaniyat metodikasi fanidan-Kuch va qobiliyatni rivojlantirish va tarbiyalash ref
|
ikki faktorga bog’liq:
a) orqa miyaning oldingi shohchalari motoneyronlaridan muskulga boradigan impulslar; b) shartli ravishda – muskulni o’zining reaktivligi, ya’ni ma’lum qo’zg’olishlarga javob berish kuchi; v) muskul reaktivligi, uni fiziologik ko’ndalangi, tolasining yo’g’onligi, uni qo’zg’ala olish darajasi va boshqa uning tuzilishidagi bir qancha xususiyatlariga; g) markaziy asab tizimi orqali amalga oshiriladigan ta’siriga va shu daqiqadagi muskul uzunligi va boshqa holatlar, hamda boshqa faktorlarga ham bog’liq. Muskul zo’riqishi darajasini keskin o’zgartirishda unga keladigan effektli impulslar xarakteri etakchi mexanizm lardan biri hisoblanadi. Yuk (og’irlik) ko’tarish bilan mashqlanish o’zining universalligiga ko’ra kulay bo’lib, ular yordamida faqat eng kichik muskullar guruhigagina emas, xatto eng yirik muskullar guruhiga ham ta’sir etish mumkin. Ularni dozalash oson. Lekin bir qator salbiy xususiyatlari ham mavjud. Og’irlik bilan ishlash mashqlarida dastlabki holat muhim rol o’ynaydi. U albatta yukni statik holda ushlashni talab qiladi. Agarda yukning massasi og’ir bo’lsa, dastlabki holatda turish qiyinlashadi. Bu o’z navbatida harakatni hal qiluvchi fazasida diqqatni kontsentratsiyalashda qiyinchilikni yuzaga keltiradi. Bundan tashqari ahamiyatli darajadagi massaga ega bo’lgan snaryadga birdaniga katta tezlik berish qiyin, xohlaymizmi, yo’qmi, harakatning birinchi boshlanish qismi sekin bajarilishini unutmaslik lozim. Harakat ritmi majburiy tarzda astalik bilan ortib boruvchi bo’ladi. Bu o’z navbatida lozim bo’lgan muskullar guruhiga zo’riqish berishda qiyinchiliklarga sabab bo’ladi. Egilib(tortilib,eshilib) yana asli holatga qaytadigan jihoz lardagi qarshiliklarni engish bilan mashqlanish uchun harakat oxiriga borib zo’riqishning orttirilishi xarakterlidir. Kuch fazilatini rivojlantirishda: - qarshilikning me’yori shunday bo’lishi kerakki, mashqni bajaruvchi bir urinishda uni kamida 4 martagacha bajarishga, takrorlash imkoniyatiga ega bo’lsin. Bajarish paytida YuQChsi minutiga kamida 170 martagacha ko’tarilsin. Tavsiya qilingan mashq yuklamasini 8-12 marta takrorlashgagina kuchi etadigan darajada bo’lsa nur ustiga a’lo nur. Polda yotib qo’llarga tayanib, uni tirsakdan bukish va to’g’rilash mashqi, bir urinishda 2 martadan ortiq bajarish takrorlangan bo’lsa, undan boshqa foydalanish maqsadga muvofiq emasligini shug’ullanuvchilarga tushuntirish lozim. Buning uchun oldindan qo’l mushaklarini boshqa adekvat mashqlar, kuch talab qiladigan harakatlar yordami bilan mashqlantirib, so’ng bu mashqdan kuch chidamliligini rivojlantirishda foydalanish samara beradi. Kuchni rivojlantirishda maxsus adabiyotlar va oxirgi 20yillikning ilmiy tadqiqotlarning natijalari orqali tavsiya qilayotgan innovatsiyalarni barchaga standart qo’llash bir xil natija bermasligini bo’lajak soha mutaxasislari unutmasliklari lozim. Shunga qaramay amalda qo’llanila yotgan sinalgan tavsiya larni e’tiboringizga havola qildik.Ular: - kuch fazilatini rivojlantirish uchun har bir urinishda mashqlarni mushaklar bajaraolmay “bosh tortish” holati sodir bo’lguncha bajarishning foydasi katta; - bajarilgan mashqdan so’ng har bir urinish oralig’i vaqti 2-3 minutdan oshmasin (tiklanish sodir bo’lib ulgurmay bajarish); - kuchni rivojlantirish mashqlarini bajargandan so’ng, ayrim muskullar guruhini bo’shashtirish lozim bo’ladi, boshqa muskul zvenolariga esa egiluvchanlik uchun mashq berish maqsadga muvofiq; - mashqlanishning haftalik mikrotsikllarida tezkorlik, kuch va chidamlilik uchun mashqlarni ratsional navbat bilan bajartirish samarasi katta; -chegara hisoblangan yuklamalarda kuchni rivojlantirish uchun mashq qilish maxsus nazariy bilimlar va amaliy malakalarni talab qiladi. -chegaraga yaqin – me’yordan nisbatan ko’proq bo’lgan jismoniy yuklamalar yoki o’z tanasining vaznidan vosita sifatida sifatida foydalanish kuch sifatini rivojlan tirishda biz kutgan samarani bermoqda (Salomatlik trenirovkalari bobida kuchni rivojlantirish mashqlaridan namunalar berilgan). Download 0.59 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|