Kurs jumíSÍ tema: “Jáhansha” dástanınıń leksikası orínlaǵAN: Baxawatdinova. Z 5120100 – Filologiya hám tillerdi oqıtıw (qaraqalpaq filologiyası) 3-kurs studenti qabíllaǵAN: Usenova. Q nókis – 2022 Joba: Kirisiw

Anasınan gilitti alıp,
Ashıp edi arshanı(238-bet).
Oyın kúlki qılǵan qız,
Shadlıq qılǵan jigitler(291-bet)
Kún kormey ótirdi neshshe aǵalar,
Qatın ústi bolıp tarttıń qayǵı-zar (291-bet).
Ań-tań boldı ǵarrılar,
Kitap oqıp otırǵan (240bet).
Qolı artına baylanǵan,
Kúyewdi kórip qız-jawan(242-bet).
Eralıday biy balań,
Sulaymanǵa til qattı (236-bet).
Atanıń bir bolsa baladay kewli,
Qudańız aytıptı bizlerden sálem(236-bet).
Aytıp keldim endi toydıń xabarın,
Er jetkende Aqjan atlı keliniń (236-bet).
Men tutaman jeńge bolıp qolıńnan,
Kelinshek bolıwdı qılǵıl ıqtıyar (243-bet).
Atańızdan pátiya alıp bereyin (243-bet).
Adam atları
Insan dunyaǵa keler eken oǵan birinshi náwbette ata-anası tárepinen jaqsı isim saylap qoyıladı. Balaǵa jaqsı isim qoyıw ata-ananıń eń tiykarǵı wazıypalarınan biri bolıp tabıladı. Folklorımız da bolsa balaǵa at qoyıw dástúri jaqsı saqlanǵan. Biz olardı úyreniw, izertlew arqalı xalqımızdıń tariyxın, úrp-ádet, salt-dástúrlerin, ásirese til tariyxın úyrenemiz hám basqa da tuwısqan xalıqlar menen mádeniy-ruwxıy hám siyasiy-ekonomikalıq t.b. bir-biri menen jaqın baylanısların kóremiz. Sonı da aytıp ótiw kerek, “Sálimjan” dástanında ushırasatuǵın adam atları tariyxıy shıǵısı boyınsha hár qıylı leksikalıq qatlamlarǵa iye. Bul leksikalıq qatlamlardıń kópshiligi házirgi qaraqalpaq ádebiy tilinde jiyi qollanılıp kiyatırǵan bolsa, al ayırım atları bolsa házirgi sózlik quramında derlik ushıraspaydı. Mısalı;
Bıziń elde bar edi,
Qádir degen bir ǵarrı (275-bet)
Jetpis eki móhirdar,
Asqar biy dege wáziri (274-bet).
Jası ullısı Ernazar
Biyi edi Nurnazar (261-bet)
Jaqsı jaman sorasıp