Kutubxona kataloglari kutubxona ishini rejalashtirish maktab kutubxonasining nomenklaturasi haqida

Mavzu: Axborot -kutubxona muassasalarini unumdorlik me’yorlari bo’yicha boshqarish.

Tayyorladi: Z.Ablaqulova

Kishilarda axborot olamiga, turli sohaga, masala va muammolarga oid ortib borayotgan qiziqishga va intilishga atrof-muhit, mamlakat ichida va tashqarisida yuz berayotgan voqea va hodisalar, mamlakatning ijtimoiy, iqtisodiy ahvoli, vazifalari va maqsadi, oilaviy muhit, mehnat faoliyati, yangi ixtirolar va kashfiyotlar, OAV orqali tarqalayotgan xabarlar ta’sir etadi. Ma’lumotbibliografiya xizmati talabgorlarning turli so‘roqlariga mos bibliografik xizmat ko‘rsatishdir. Ma’lumotlar so‘roqlarning turiga

qarab turlanadi, ularning xarakteriga mos bo‘ladi, axborot xarakteriga ko‘ra bibliografik, faktografik, shakliga ko‘ra og‘zaki (telefon orqali, yuzma-yuz) va yozma (murakkab so‘roqqa javob bo‘lib, maxsus qidirishni, ro‘yxat tuzib berishni talab qiladi) bo‘ladi. Bibliografik ma’lumotturli so‘roqqa beriladigan bibliografik axborotdir, u turlicha bo‘ladi: adresli(nashrning fonddagi o‘rnini ko‘rsatish uchun berilgan ma’lumot), aniqlovchi(bibliografik tavsifidan noaniqlik yoki qo‘shimcha ma’lumotni talab etgan holda berilgan), mavzuli(biror-bir mavzu, masala, muammoga
oid). MBXning mazmunini kitobxon talabi yoki so‘rog‘i, axborotni qidirish, bibliografning javobi tashkil etadi. Bibliografik qidirish bibliografik faoliyatning negizini tashkil etadi. So‘roqlarni bajarish tezligi va sifati bibliografning kasbiy bilimi darajasiga, kitobxon bilan munosabatda bo‘la olish qobiliyatiga, MBXning sifatiga, bibliografning zamonaviy axborot texnologiyalari bilan erkin ishlay olishiga bog‘liq. Bularning hammasi o‘ziga xos dasturni (algoritmni) tashkil etadi. Bu dastur quyidagi bosqichlardan iborat:
• axborotni qidirishga tayyorgarlik ko‘rish — so‘roqni qabul
qilish, hisobga olish, tahlil qilish, mavzuni va maqsadini aniq
shakllantirish, kitobxonni qiziqtirgan masala bo‘yicha xabardorligini o‘rganish, shu paytgacha mavzu bo‘yicha bilgan ma’lumotlari, so‘roqning dolzarbligini aniqlash;
• qidiruv manbasini modellashtirish — so‘roq mazmuniga mos manbalarni aniqlash (o‘quv adabiyotlari, ommaviy nashrlar, ma’lumotnoma nashrlar va b.);
• qidirishning mukammal yo‘lini tanlash — manbalar orasidan eng zarurini va so‘roqqa mosini ajratib olish;
• qidirish dasturini amalga oshirish — so‘roqqa javob beruvchi axborotni olish, agar ma’lumot yozma ravishda talab etiladigan bo‘lsa, uni tayyorlash. Murakkab mavzudagi ma’lumotlar nusxasi saqlab qolinadi.

• 
  Kitobxonlarning bibliografik va axborot madaniyatini takomillashtirish uchun ish so‘ngida, albatta, axborot manbalarini ko‘rsatish lozim.