Kuydirish jarayoni

Ximiyaviy birikmalar. Birlamchi kristallanish jarayonidakomponentlarining uzaro ximiyaviy reaksiyasiga kirishuvi natijasida xosil bulgan kotishmalar ximiyaviy birikmalar deb ataladi. Bunday kotishma komponentlarining atomlari shunday kristall panjara xosil kiladiki. Bu kristall panjara komponentlarning kristall panjaralaridan uzgacha buldi. Binobarin, ximiyaviy birikmaning xossalari xam shu birikma tarkibiy kismlarining xossalaridan fark kiladi. Ximiyaviy birikmalar bir jinsli kotishmalar jumlasiga kiradi. Ximiyaviy birikmalarnng umumiy formulasi Ap Vm tarzida yoziladi. Birlamchi kristalanish jarayonida kotishma komponentlarning uzaro ximiyaviy ta’sir etishi natijasida xosil bulgan birikmalarga MgSn, Mg2Pb, Mg3Bi2, Mg2Si, MgS, FeC,NbCl,CaCl2,CuZn,Cu5Zn8,CuZn3 va boshkalar misol bula oladi.
Faza, sistema va komponentlar tugrisida tushuncha. Suyuk yoki kattik xolatdagikotishmaning boshka kismlaridan chegara sirtar bilan ajralgan, bir xil ximiyaviy tartibga yoki tuzilishga ega bulgan va bir xil agregat xolatda turgan bir jinsli kismi faza deyiladi. Muvozanatda turgan fazalar majmui sistema deb, sistemani tashkil etuvchi moddalar esa komponentlar deb ataladi. Fazalar soniga karab, sistema bir fazali, ikki fazali va undan ortik fazali bulishi mumkin.
Gibbs koidasi. Faza uzgarishining termodinamik asoslari Termodinamikaning ikkinchi konuniga asosan, xar kanday faza uzgarishi vaktida sistemaning erkin energiyasi kamayadi, ya’ni sistema erkin energiyasi katta bulgan bekaror xolatdan erkin energiyasi kichik bulgan barkaror xolatga uishga intiladi. Binobarin, uzgarmas bosimda temperaturaning uzgarishi bilan sistemaning erkin energiyasining uzgarish xarakteri ma’lum bulsa, sistema barkaror buladigan temperaturalar soxasini kursatishi mumkin. Gibbs koidasiga binoan ikki tushunchada chekinish bulishi mumkin: 1. Fazalar etrarli darajada katta ulchamga ega, shuning uchun ulanig yuzasida sodir buladigan jarayonlar xisobga olinmaydi; 2. Kotishmani tashkil kilishda xar bir komponent fazalarning ajralish yuzalaridan uta olishi mumkin. Agar shunday farazlar urinlar bulsa, bunday xolda xolat diagrammasining matematik ifodasini aniklash mumkin. Fazalar erkinlik darajasini uzgartiruvchi kursatkichlar – komponent soni, fazalar soni, temperatura va bosimdir: