Kuzgi bug‘doyning biologik xususiyatlari va don sifati ko‘rsatkichlari

2.5.1– jadval

Tajriba dalasida o’tkazilgan asosiy agrotexnologik ishlar (2021 – 2022 yy.)

№	Bajarilgan ishlar nomi	Ish qurollari	O’tkazilgan vaqti va soni
			1	2
1	Nam to’plovchi sug’orish uchun jo’yak olish va 700m³/ga hisobida sug’orish	ChKU- 4, qo’lda	16.09.21
2	Tavsiya etilgan o’g’itlarni – 40 – 160 kg/ga va – 100 kg/ga qo’llash	KRX – 2,4	24.09.21
3	Shudgorlash dalaning nishabligiga ko’ndalang	PYa-3-35	01.10.21
4	Yerni ekishga tayyorlash: chizellash, baronalash va molalash	ChKU-4	04.10.21
5	Kuzgi bug’doyning ekish, 20 kg/ga bilan birgalikda	S3-3,6	06.10.21
6	Kuzgi bug’doyni o’suv davrida atmosfera yog’inlarini hisobga olgan holda gektariga 700-800 m³ hisobida sug’orish	Qo’lda	01.11.21	17.02.22 16.03.22 06.05.22
7	Kuzgi bug’doyni tuplanish, naychalash davrlarida 70 kg/ga azot, boshoqlash davrida 60kg/ga azot bilan oziqlantirish	Qo’lda	16.02.22.	14.03.22 01.05.22
8	Tajriba maydonidagi kuzgi bug’doy begona o’tlariga qarshi “Granstar – 75% DF” gerbisidini sepish	OVX - 28	11.03.22
9	Tajriba dalasidagi kuzgi bug’doy kasallik va zararkunandalariga qarshi ko’rashish	OVX - 28	16.04.22
10	Tajriba dalasidagi kuzgi bug’doy hosilini paykalchalar va variant-lar bo’icha alohida – alohida yig’ishtirib olish	“Keys” kombaynida	06.06.22

III. BOB TADQIQOT NATIJALARI
3.1-§. Mineral va organik o’g’itlarni tuproqdagi harakatchn oziq moddalar miqdoriga ta’siri
Olib borilgan tajriba dalasidagi kuzgi bug‘doyni oziqlanishini mineral va organik o‘g‘itlar qo‘llash hisobiga yaxshilanish, uning o‘sishi, rivojlanishi va xosildorligini oshirdi. Tajribada davomida tuproq tarkibida nitratli azot miqdorining dinamikasi o‘rganildi. Tajriba paykallari tuprog‘i tarkibida xar oyning ikkinchi 10 kunligida nitratli azot miqdori 0-20, 20-40, 40-60 sm qatlamlarda o‘rganildi. Harakatchan oziq moddalar o’simliklar tamonidan o’zlashtirila oladigan shaklda bo’lib, ekinlar oziqlanishida katta ahamyatga ega. O’simliklar azotni ikki xil shaklda ammoniy (NH₄⁺) va nitrat (NO₃^-) holida o’zlashtiradi. Ularning tuproqlarda ko’p bo’lishi kuzgi bug’doy oziqlanishini muqobillashtiradi. Tuproqda mineral azotni keskin oshiradigan omillardan biri azotli o’g’itlar qo’llash hisoblanadi. Bizning tajribada azotli o’g’itlar qo’llanilmaganda ammoniy shaklidagi azot kuzda kuzgi bug’doy ekilgandan so’ng borgan sayin kamayib bordi. Erta bahorda esa aksincha yana qaytadan orta boshladi, ya’ni tuproq bahorda o’zining ammonifikasion qobilyatini tiklaydi. Bunday holat aprellargacha davom etdi. Kiyin tuproqda ammoniy shaklidagi azot kamaya boshlaydi. Bu holat ushbu davrda kuzgi bug’doyning azotli birikmalarni keskin o’zlashtirishi bilan ham bog’liq bo’lishi mumkin.
Demak azotli o’g’itlar qo’llanilmaganda tuproqdagi ammoniy shakldagi azot miqdori optimal ko’rsatkichdan ancha past bo’ladi. Bu esa kuzgi bug’doyning o’sishi, rivojlanishi va hosildorligiga ancha salbiy ta’sir ko’rsatadi. Masalan, nazorat variantda tuproqda ammoniy shaklidagi azot miqdori oktyabr oyida 0-20 sm tuproq qatlamida 11,2 mg/kg tuproqda, 20-40 sm qatlamda 8.1 mg/kg tuproqda, 40-60 sm qatlamda 4,3 bo’ladi. N₁₆₀P₁₂₀K₈₀ variantida oktyabr oyida 0-20 sm tuproq qatlamida 14,1 mg/kg tuproqda, 20-40 sm qatlamda 10,2 mg/kg tuproqda, 40-60 sm qatlamda 6,3 mg/kg tuproqda bo’ladi. N₂₀₀P₁₅₀K₁₀₀ variantida oktyabr oyida 0-20 sm tuproq qatlamida 15,8 mg/kg tuproqda, 20-40 sm qatlamda 11,2 mg/kg tuproqda, 40-60 sm qatlamda 5,3 mg/kg ni tashkil qildi.