L. angustifolia, odatda ingliz lavandasi sifatida tanilgan, sovuqqa chidamli tur bo'lib, juda ko'p go'zal navlari va gul rangiga ega

Abstrakt

An'anaga ko'ra, lavanda turli xil terapevtik va shifobaxsh xususiyatlarga ega, ular bo'shashishdan tortib parazitar infektsiyalarni, kuyishlarni, hasharotlar chaqishi va spazmni davolashgacha. Lavanda yog'i ko'plab nevrologik kasalliklarni davolashda samarali dori bo'lishi mumkinligini ko'rsatadigan dalillar ortib bormoqda. Hayvonlar va odamlarning bir nechta tadqiqotlari shuni ko’rsatdi lavanda stressni kamaytiruvchi, kayfiyatni barqarorlashtiruvchi, tinchlantiruvchi, og’riqni kamaytiradigan, va nerv hujayralarini shikastlanish va buzilishdan himoya qilish kabi xususiyatlarni o’z ichiga oladi. Ushbu tadqiqotlar nevrologik kasaliklarda lavandaning davolash samaradorligini qayta tiklash imkoniyatini oshirdi. Ushbu maqolada lavandaning asab tizimiga ta'siri haqidagi bilimlarning hozirgi eksperimental va klinik holati bo'yicha so'rov berilgan.
1.Kirish
Lavandula jinsi O'rta er dengizi va janubiy Evropani shimoliy va sharqiy Afrika va Yaqin Sharq mamlakatlari orqali janubi-g'arbiy Osiyo va janubi-sharqiy Hindistongacha o'rab turgan mamlakatlarda o’sadi. U 30 dan ortiq turlarni, o'nlab kichik turlarni va yuzlab duragaylar va tanlangan navlarni o'z ichiga oladi.
Bu o'simlikning turli navlari balandligi 30-40 sm dan 1 metrgacha o'zgarib turadi. Lavanda to'rtta asosiy toifaga bo'linadi; 1) L. angustifolia , odatda ingliz lavandasi sifatida tanilgan, sovuqqa chidamli tur bo'lib, juda ko'p go'zal navlari va gul rangiga ega (ilgari L. vera yoki L. officinalis sifatida tanilgan ); 2) L. stoechas - yashil-kulrang barglari bo'lgan va juda kuchli hidli kech gullaydigan yirik o'simlik (ba'zan fransuz lavandasi deb ataladi);n 3) L. latifolia - O'rta er dengizi o'tlariga o'xshash lavanda; va L. latifolia va L. angustifolia o'rtasidagi oraliq fo’rma bo'lgan; 4) L. intermedia - Turli xil lavandalar o'xshash etnobotanik xususiyatlarga va asosiy kimyoviy tarkibiy qismlarga ega. [1].
Lavandaning asosiy tarkibiy qismlari linalool, linalil asetat, 1,8- sineol B - otsimen, terpinen-4-ol va kofurdir. Biroq, bu tarkibiy qismlarning har birining nisbiy darajasi turli xil turlarda farq qiladi. [2] Lavanda yog'i, Lavandula angustifolia gullaridan olingan(Oila: Lamiaceae) bug'da distillash orqali asosan linalil asetat (3,7-dimetil-1,6-oktadien-3il asetat), linalool (3,7-dimetilokta-1,6-dien-3-ol) dan iborat. , lavandulol, 1,8-sineol, lavandulil asetat va kofur. Butun lavanda yog'i va uning asosiy komponentlari linalool va linalil asetat aromaterapiyada qo'llaniladi. Lavanda yog'ining asosiy komponentlari gaz xromatografiyasi bilan bog'liq Fourier Transform infraqizil tahlili bilan o'lchangan 51% linalil asetat va 35% linalool sifatida aniqlandi [3] .
Ko'pincha lavanda og'iz orqali yuborish uchun tavsiya etiladi. Biroq, u aromaterapiyada (lavanta inhalatsiyasi; [ 4 , 5 ]), aromaterapiya massajida, yog'ni tomizishda [ 6 ] va cho'milishda ham qo'llaniladi [ 7 ]. Aromaterapiyada ishlatiladigan boshqa ko'plab efir moylaridan farqli o'laroq, lavanda yog'i ko'pincha teriga suyultirilmagan holda qo'llaniladi. Jager va boshqalar efir moylari va ularning tarkibiy qismlari teri orqali tez so'rilishini taklif qildi.[8] Linalool va linalil asetat massaj bilan topikal qo'llashdan so'ng plazmada tezda aniqlanishi va taxminan 19 daqiqadan so'ng eng yuqori darajaga erishishi ko'rsatilgan .]. Hech bo'lmaganda o'rta asrlardan beri lavanda dori-darmonlar, shuningdek, parfyumeriya, sovun, xushbo'y moddalar va hunarmandchilik manbai bo'lib kelgan. Lavanda uzoq vaqtdan beri dorivor maqsadlarda foydalanish tarixiga ega va antikonvulsant, antidepressiv, anksiyolitik va tinchlantiruvchi xususiyatlarga ega bo'lishi tavsiya etiladi [ 9-12 ] . Lavanda shuningdek, epilepsiya va migren xurujlarini davolash uchun Ibn-Sino va Roziy kabi ba'zi o'rta asr shifokorlari tomonidan buyurilgan. Bundan tashqari, lavanta og'riq va tremorni davolashda foydali hisoblanadi [ 9-12 ] .
So'nggi yillarda hayvonlar va odamlarning bir nechta tadqiqotlari haqiqatan ham zamonaviy ilmiy usullardan foydalangan holda lavanda an'anaviy tibbiyot vositalarini baholadi. Ushbu tadqiqotlar dalillarga asoslangan tibbiyot asosida nevrologik kasalliklarda lavanda davolash hususiyati samaradorligini qayta tiklash imkoniyatini oshirdi [12 ,13]