1. перовския узколиcтная (Peroviskia angustifolia) зопничек губастый зопничек красивый

Ўсимлик рўйхати
1. перовския узколиcтная (Peroviskia angustifolia)
2. зопничек губастый
3. зопничек красивый
4. гармала (иссириқ)
5. Jambil (Satureja hortensis)
5. sudralib yuruvchi айиқтовон ( Ўрганилмаган. Бир магистр қиз ўрганишни бошлабди. Ботиров домлани шогирди экан)
1. Перовския узколиcтная (Peroviskia angustifolia) . Оиласи Lamiaceae. Баргларидан олинган экстракт антигелмент хисобланади. Ўсимлик экстракти ошқозон бузилишида фойдаланилади.
2. зопничек губастый
3. зопничек красивый
Бу турлар иккиси хам ўрганилмаган.
Бу турни бошқа вакиларидан қандли диабет.
Ўсимлик туркумини халқ табобатида ишлатилиши.
Дамламаси бронхит, ўпка сили, пневмония, ўткир респиратор инфексияларда, хроник ва гипоазид гастритда, ошқозон язвасида, анемияда, геморойда(бавосил), астенияда, безгакда, шишларда, гипертоник касалларда қўлланилган. Дамламаси тонизирлаш, диуретик таъсирга ега, иммунитетни оширади ва қон қуюшишини тезлаштиради; ташқаридан йиринг маъдалаган яраларга дамламаси қўлланилади. Кўрсатилишича зопник колючий ва зопник клубненоснийлар аниқ ўт ҳайдаш хоссасига ега. Гуллари ва уруғи порошок, дамлама, қайнатма ҳолатда Тибет, Монгол тиббиётида ҳамда қатор Сибир халқларида ўпка силида; Тибет тиббиётида бронхитда, умуммустаҳкамловчи, маҳаллий оғиз касалларида, хроник сифилитик язваларда, йирингли яраларда, маститда, буқоқда, белларда, бош оғриганида, карликда қўлланилган; ваннаси оёқ шишганда; чой ўрнига барглари ва томири, приправа шаклида қўлланилган.
4. гармала (иссириқ)
Халқ тилида "минг бир дардга даво" деб ном олган гиёҳни таърифлашга ҳожат булмаса керак. Бобомиз Абу Али ибн Сино қуймича асаблари шамоллашига тизза ва суяклар қақшаб оғриганида, оғриқ қолдирувчи дори сифатида исириқни тавсия этган. Шуни эслатиб ўтаман - исириқнинг ҳамма қисми заҳарли, аммо унга қўшимча гиёҳлар қўшган ҳолда истеъмолга яроқли қилиш мумкин.
Паришонхотирлик, истиқо, қўланж, фалаж, яъни, тананинг бир қисмииннг ишламай қолишига исириқдан олиб, унинг вазнидан учдан бир миқдорда туйилиб унга занжабилни итузум барги билан хамир қилиб қуёшга қўйиб қайта-қайта боғлаш керак.
Ёки 300 грамм исириқни 2 литр ширин сувда ивитиб кейин сувини сузиб, ундан 50-70 граммдан истеъмол қилиб турса бадандаги савдо моддалар чиқиб қон тозаланади.
Ёки 25 грамм қуруқ исириқни 100 грамм сувда қайнатиб, уни сузиб 75 грамм асал, 50 грамм кунжут билан истеъмол қилса кучли қусади. Бу қусиш кўкрак остидаги ва тананинг юқори қисмидаги аъзоларни ёпишқоқ рутубатлардан(балғам)дан тозалайди. Нафас қисиш ва ҳўл йўтални даф қилади.
Ёки 300 грамм қуруқ исириқни 9 литр узум сувида то сувнинг тўртдан бир қисми қолгунча қайнатиб ичиб турилса, эскидан келаётган бошоғриқ ва тутқаноқ дардларини даф этади, ҳомиладор бўлиб юрган аёл айрим сабаблар-касалликлар боис ҳомиладор бўлмаётган бўлса, шу қайнатмадан уч кунгача ҳар куни 50 граммдан ичса ҳомиладор бўлади.
Ёки 100 грамм туйилган исириқ 100 грамм туйилган зиғир уруғини 1, 5 кг асалга аралаштириб, ушбу аралашмадан ҳар куни 3 маҳал 1 қошиқдан ейилса, қон босими баланд бўлмаса нафас қисиш дардини даф қилади. Шу аралашмага 4-5 грамм куйдирилганини қўшиб ейилса, буйрак ва қовуқлардаги тошларни майдалаб тушириб юборади.
Ёки туйилганини укроп ёғи билан аралаштириб, қуймич ва белнинг бастки қисмига суртилса, эски қуланжни даф этади.
Ёки заъфарон, хонадон товуғининг сафроси, асал, шароб, арпабодиён суви билан аралаштириб кўзга тортилса, билгам ошиб кетиши оқибатида қувватсиз бўлиб қолган кўзга шифо бағишлайди.
Ёки исириқни туйиб хонанинг бурчаклари ва полга сепиб қўйилса, ҳар хил ҳашаротлар бу хонадонга йўламайди. Борлари қочиб кетади.
Ёки илдизининг туйилгани тоғ савсарининг ёғи билан қориб орқа авратнинг тешигига тиқилса, бавосил томирларнинг оғзини очиб, унда тўхтаб қолган қоннинг келишини равонлаштиради.
Ёки исириқни сувда қайнатиб, ўша сувни заифлашиб қолган аъзоларга қуйилса, уларга қувват бағишлайди. Ва карахтликни даф этади. Уни кунжут ёғи билан қайнатиб доимий равишда истемол қилинса, жигар ва ўпканинг барча иллатларини даф қилади.
Ёки исириқ қайнатилган сувни қуёшда қуюлтириб, бурунга томизилса, тумов ва кўзнинг қизиллигини йўқотади.
Ёки исириқни турп сувида то қуввати унга ўтгунча қайнатиб, кейин у сувни тозалаб устидан ўша миқдорда зайтун ёғи қуйиб, паст оловда суви буғланиб, ёғнинг ўзи қолгунча қайнатилади, лекин эҳтиёт бўлиш лозимки, ёғ доғ бўлиб кетмасин. Шу ёғни совутмасдан илиғида қулоққа томизилса, қулоқ оғриғи ва карлиги шунингдек, турли оҳангда жаранглашларга даво бўлади.
Яна бир бор эслатиб ўтаман, иссиқ мижозли кишиларга исириқни истеъмол қилиш зарарлидир, у бош оғриғи келтиради ва юракларни беҳузур қилади. Ҳўл мевалар, сканжабин ва бошқа турли нарсалар истеъмол қилиб турилса, бу зарарлар ислоҳ бўлади.
Исириқнинг бир кунлик миқдори 4.5 граммдан 9 граммгачадир.
Тиббиётда доривор препаратлар, настойка, гармин алколоидининг гидрохлорид тузи, Паркинсон касаллигида(яъни қўл, оёқ ва бошқа ерларнинг доим титраб туриши) ва миастения(сохта фалажлик)да ишлатилади. Булардан ташкари тутқаноқ касаллигини даволашда ишлатилади.
Тиббиёт ва табобатда эса грипп касаллиги авж олган пайтда исириқ бемор ётган хонада тутатилади, натижада касаллик қўзғатувчи барча бактериялар ўлади.

5. Жамбил (Сатурежа ҳортенсис) — лабгулдошлар оиласига мансуб бир йиллик хушбўй ўсимлик. Таркибида ефир мойи, алкалоидлар, ошловчи моддалар, фитонсидлар бор. Ўзбекистонда суғориладиган йерларда зиравор ўсимлик сифатида екилади. Хонадонларда дастлаб уруғини сепиб, сўнгра ниҳолини кўчат қилиб йетиштирилади. Бўйи 20—30 см, пояси юқори қисмидан шохлайди, барг четлари текис. Гуллари пушти, бошоқсимон тўпгулларга йиғилган, поя ва шохларининг учига жойлашган. Июл—окт.да гуллаб, уруғлайди. Пазандаликда шўрва ва суюқ ошларга шохчаси билан солинади. Меъда-ичак касалликларини даволашда ва йўтал, тиш оғригига қарши қўллаш мумкин.[