L. B. Okun Elementar bóleksheler

6. 𝑩
𝟖
 dıń ıdırawı: 
𝐵
8
→ 𝐵𝑒
8
+ 𝑒
+
+ 𝜈
𝑒
,
𝐸
𝜈
𝑚𝑎𝑥
= 14,06 𝑀𝑒𝑉. 
7. 𝑩𝒆
𝟖
 diń ıdırawı: 

---

130 
𝐵𝑒
8
→ 𝐻𝑒
4
+ 𝐻𝑒
4
,
𝑄 = 0,92 𝑀𝑒𝑉. 
Bul dizimde 𝐸
𝜈
arqalı aqırǵı hal eki bólekshelik bolǵan reakciyalardaǵı neytrinonıń energiyası; 
𝐸
𝜈
𝑚𝑎𝑥
arqalı úsh bóleksheli aqırǵı hal orın alǵandaǵı neytrinonıń maksimallıq energiyası; 𝑄 arqalı 
raekciyadaǵı yamasa ıdırawdaǵı tolıq energiyanıń bólip shıǵarılıwı belgilengen. Procentler 
berilgen tiptegi reakciyanıń shıǵıwın ańǵartadı. 
Kórinip turǵanınday, 𝐵
8
ıdıraǵanda payda bolatuǵın neytrino eń úlken energiyaǵa iye boladı. 
Bunnan keyin, energiyanıń tómenlew tártibinde 
𝑝 + 𝑒
−
+ 𝑝 → 𝑑 + 𝜈
𝑒
hám 𝐵𝑒
7
+ 𝑒
−
→ 𝐿𝑖
∗
7
+ 𝜈
𝑒
reakciyaları turadı. Barlıq neytrinolardıń tiykarǵı úlesi 𝑝 + 𝑝 → 𝑑 + 𝑒
+
+ 𝜈
𝑒
reakciyasınıń 
saldarınan júzege keledi hám eń kishi bolǵan maksimallıq energiyaǵa (0,42 eV) iye. 
Usı waqıtlarǵa shekem Quyash neytrinosın izlew tek bir dúziliste (R. Devis hám хızmetkerleri, 
AQSh) alıp barıldı. Bul jumıslardıń barlıǵı tiykarınan eń úlken energiyaǵa iye bolǵan, "bor" 
neytrinoları dep atalatuǵın neytrinolardı izlewge qaratıldı. "Berilliy" neytrinoları menen 𝑝 + 𝑒
−
+
𝑝 → 𝑑 + 𝜈
𝑒
reakciyasında tuwılǵan neytrinolar ádewir tómen registraciyalandı. Olardıń 
maksimallıq energiyası Devistiń detektorınıń bosaǵasınıń qáddinen tómende jaylasqan. 
Devis eksperimenti 1,5 km tereńlikte Хoumsteyk Mayn shaхtasında ótkerildi. Neytrinonıń 
detektorı bolıp perхloretilen (𝐶
2
𝐶𝑙
4
) menen toltırılǵan bak хızmet etti. B.Pontekorvo tárepinen 
usınılǵan 
𝜈
𝑒
+
𝐶𝑙
37
→
𝐴𝑟
37
+ 𝑒
−
,
𝐴𝑟
37
→
𝐶𝑙
37
+ 𝑒
+
+ 𝜈
𝑒
reakciyası paydalanıldı ( 𝐴𝑟
37
izotopınıń yarım ıdıraw dáwiri 𝑇
½
= 35 kún). Perхloretilenniń 
600 tonnasında 1970-jıldan 1984-jılǵa shekem hár eki sutkada shama menen bir neytrino 
registraciyalandı. Bul mánis 2,0 ± 0,3 SNU (1 SNU shaması nıshananıń bir atomınıń bir sekundtaǵı 
10
-36
ν-tutıw reakciyasına sáykes keledi). Bul sandı teoriyalıq boljawlar menen salıstırıw kerek: 7 
SNU. Teoriya menen tájiriybeniń arasındaǵı bunday ayırmanıń mınaday faktorlar menen 
baylanıslı bolıwı múmkin: Quyashtıń хimiyalıq kuramınıń detalları, "bor" neytrinoları payda 
bolatuǵın Quyashtıń oraylıq bólimdegi turbulent aǵıslar, 
𝐻𝑒
3
+ 𝐻𝑒
3
→ 𝐻𝑒
4
+ 2𝑝 hám 𝐻𝑒
3
+ 𝐻𝑒
4
→ 𝐵𝑒
7
+ 𝛾 
reakciyalarınıń procentlik úlesiniń isenimli emes bahalanıwı. Sonıń menen birge jáne bir gipoteza 
bar: neytrinolıq osciyallyaciyalardıń saldarınan Quyashtan Jerge shekemgi jolda elektronlıq 
neytrinonıń 2/3 bólegi tap sonday kishi energiyalarda is júzinde baqlanbaytuǵın myuonlıq hám 
tau-netrinoǵa aylanadı. 
"Bor" neytrinosınan "protonlıq" neytrinolardıń parqı 
𝑝 + 𝑝 → 𝑑 + 𝑒
+
+ 𝜈
𝑒
hám 𝑝 + 𝑒
−
+ 𝑝 → 𝑑 + 𝜈
𝑒
reakciyalarında payda bolǵan neytrinolar isenimli túrde boljanadı. Sebebi bul reakciyalardıń 
kesimleri tómengi kulonlıq barerdiń saldarınan temperaturadan ázzirek ǵárezli. Energiyası kishi 
bolǵan protonlıq neytrinonı effektivli túrde baqlaw ushın tómengi bosaǵaǵa iye detektor kerek. 
Usınday detektor sıpatında neytrinonı registraciyalaw bosaǵası 0,231 MeV bolǵan 
71
Ga detektorı 
хızmet ete aladı. Bir sutkada bir "protonlıq" neytrinonı registraciyalay alatuǵın 60 tonna galliy 
quyılǵan detektordı soǵıw jobalastırılmaqta.