Laboratoriya №16. «Frenel zonalarini tadqiq qilish» Ishning maqsadi: Frenel zonalari haqida tushunchaga EGA bo’lish. Nazariy ma’lumot

Hisobot mazmuni 
Talaba ushbu ishning nazariy qismida keltirilgan ma’lumotlarini o‘rganadi 
va taxlil qiladi. Taxliliy xulosalar asosida xisobot tayorlaydi va nazorat savollariga 
javob beradi. 
Laboratoriya№20.
LOGOPERIODIK ANTENNALARNI TADQIQ QILISh 
1. IShDAN MAQSAD 
Logoperiodik antennalarning yo‘nalganlik xususiyatlarini va kirish 
qarshiligini tadqiq qilish. 
11. QISQAChA NAZARIY MA’LUMOTLAR 
Logoperiodik 
antennalarning 
konstruksiyasi 
asosida 
elektrodinamik 
o‘xshashlik prinsipi yotadi. Bu prinsipga mos ravishda ishchi to‘lqin uzunligi 
marta oshishi bilan agarda antennaning geometrik o‘lchamlari ham marta o‘zgarsa 
u holda antennaning elektrik xarakteristikalari o‘zgarmaydi. Logoperiodik antenna 
(LPA) quyidagi konstruksiyadan tashkil topadi (6.1-rasm). 
m
m

---

6.1-rasm. Qisqa to‘qin diapazoni yassi logoperiodik antennasining sxemasi 
Ikki o‘tkazgichli liniyaga antenna uchidan uzoqlashishi bilan ularning 
uzunligi va ular orasidagi masofa oshib boradigan simmetrik vibratorlarga, ya’ni bir 
xil ( o‘xshash vibratorlar) ulangan. O‘lchovsiz davriy struktura deb nomlanuvchi 
o‘xshashlik koeffitsienti quyidagiga teng 
,
(6.1) 
Bu yerda 
- vibratorning yelka uzunligi 
- antenna uchida i –chi vibratorgacha bo‘lgan masofa. 
Antennaning kirish nuqtalari bo‘lib, birinchi eng kichik vibrator qisqichlari 
hisoblanadi. Mana shu qisqichlarga fider ulanadi. Qolgan vibratorlar taqsimlovchi 
uzun liniya yordamida energiya oladi. Vibrator uchlarini ulovchi liniyalar antenna 
yelkasi burchagi α ni hosil qiladi. Logoperiodik vibratorli antennaning ishlash 
prinsipini ko‘rib chiqaylik. Kichik vibratorlardan katta vibratorlarga qarab 
taqsimlovchi liniyada tarqaluvchi elektromagnit to‘lqinlar vibratorlarni turlicha 
qo‘zg‘aydi. Yarim to‘lqin uzunligidan judayam kichik bo‘lgan vibratorlar (
) juda zaif qo‘zg‘aladi, shu sababli ularning kirish qarshiliklari kichik aktiv 
tashkil etuvchilar va nisbatan katta teskari reaktiv tashkil etuvchilar bilan 
xarakterlanishiga qaramasda ular to‘lqin tarqatmaydi. Taqsimlovchi liniyaning 
kichik vibratorlar qismida elektromagnit to‘lqinlarning so‘nishi deyarli mavjud 
emas. Yarim to‘lqin uzunligiga deyarli teng uzunlikdagi vibratorlar(
) kirish 
qarshiliklari uncha katta bo‘lmagan aktiv tashkil etuvchi (
) va juda 
kichik reaktiv tashkil etuvchilar bilan xarakterlanganligi sababli intensiv tarzda 
qo‘zg‘aladi. 
Yarim to‘lqin uzunligidan juda katta uzunlikdagi viratorlar (
) kirish 
qarshiligi reaktiv tashkil etuvchisi kattaligi sababli nisbatan zaifroq qo‘zg‘aladi.
)
1
(
)
1
(
+
+
=
=
i
i
i
i
x
x
l
l

i
l
i
x

5
,
0
2 
l

5
,
0
2 
l
Ом
R
73
0



5
,
0
2 
l

---

Vibratorlarning rezonansdan uzoqlashishi bilan vibratorlardagi toklar keskin 
kamayishi hisobiga nurlangan maydon antennaning aktiv qismini tashkil qiluvchi 
rezonans va unga yaqin joylashgan vibratorlardan aniqlanadi. 
To‘lqin uzunligi oshishi bilan antennaning aktiv qismi nisbatan uzunroq 
vibratorlar tomonga siljiydi, to‘lqin uzunligi kamayishi bilan esa nisbatan qisqaroq 
bo‘lgan vibratorlar tomonga siljiydi. 
Shunday qilib, ma’lum chastotalarda uzunligi yarim to‘lqin uzunligiga deyarli 
teng bo‘lgan uch-oltita vibratorlar intensiv ravishda to‘lqin tarqatadi. Antennaning 
yo‘nalganlik diagrammasi, asosan, aktiv qismdagi vibratorlar toklarining amplituda-
faza taqsimoti bo‘yicha aniqlanadi. U direktorli antenna vibratorlaridagi toklarning 
amplituda-faza taqsimotiga o‘xshash bo‘ladi. Shuning uchun logoperiodik 
antennalarning yo‘nalganlik diagrammalari direktorli antennalarning yo‘nalganlik 
diagrammasiga o‘xshash bo‘ladi. Demak, rezonansdan uzoq masofada joylashgan 
vibratorlar (nisbatan uzunroq) reflektor rejimida ishlaydi, ta’minot nuqtalariga 
yaqinroq masofada joylashgan vibratorlar esa direktor rejimida ishlaydi. Shuni 
aytish kerakki, vibratorlarning toklar fazasi nurlanish yo‘nalishida qolishi kerak. 
Nurlanishning maydon kuchlanganligi antenna o‘qidan kichik vibratorlar tomonda 
maksimaldir. Rezonansga nisbatan ta’minot nuqtalariga yaqin joylashgan 
vibratorlarning kirish qarshiliklari sig‘im xarakterga ega bo‘lib, ularga rezonans 
vibratordan qo‘yilgan toklar faza bo‘yicha oxirgisiga nisbatan orqada qoladi. 
Rezonansga nisbatan qisqaroq vibrator ta’minot manbaiga yaqinroq joylashadi, 
lekin rezonans vibratorga qaraganda vaqtliroq qo‘zg‘aladi, bu esa tok fazasi orqada 
qolishini kompensatsiyalaydi. Nurlanish yo‘nalishida toklar fazasi orqada qolishini 
qo‘lga kiritish uchun manbaa bo‘yicha siljitiladi (taqsimlovchi fiderning har xil 
o‘tkazgichlariga ulanganligi sababli qo‘shni vibratorlarning toklar fazasi 180
0
ga 
siljiydi).
Antennaning kirish qarshiligi aktiv qismga kiruvchi vibratorlarning xususiy va 
kiritigan qarshiliklari hamda taqsimlangan liniyaning to‘lqin qarshiliklari orqali 
aniqlanadi. Antennaning konstuktiv tuzilishiga bog‘liq ravishda 60 dan 140 Om 
oraliqda bo‘lishi mumkin. 
Logarifmik shkaladan foydalanganda rezonans chastotalar bir xil lnτ ga teng 
bo‘lgan intervalda takrorlanishidan antennaning nomi aniqlangan. 
Rezonans chastotalar oralig‘ida joylashgan chastotalarda antennaning elektr 
xarakteristikalari rezonans chastotalarga mos keladigan xarakteristikalardan farq 
qiladi.
Elektrodinamik prinsipiga mos ravishda aktiv zonadagi vibratorlar toklarining 
amplituda-faza taqsimoti joylashish o‘rniga bog‘liq bo‘lmagan holda bir xil bo‘ladi. 
Bu shuni anglatadiki, barcha rezonans chastotalarda logoperiodik antennaning 
yo‘nalganlik diagrammasi va kirish qarshiligi bir xil bo‘ladi. α o‘zgarmas bo‘lganda 

---

τ ning oshib borishi (ma’lum oraliqda) yo‘nalganlik diagrammasini toraytiradi, ya’ni 
aktiv qismga kiruvchi vibratorlar soni oshadi. Bu shunday tushuntiriladiki, τ qancha 
katta bo‘lsa qo‘shni vibratorlar bir biridan uzunlik bo‘yicha shuncha kam farq qiladi, 
bundan vibratorlar toklari ham ularning rezonansdan uzoqlashishi hisobiga nisbatan 
sustroq so‘nadi. Lekin τ ning katta qiymatlarida yo‘nalganlik xususiyati 
yomonlashadi, ya’ni bunda aktiv qism kengligi kamayadi. 
α burchagi qiymatining ma’lum bir qiymatlargacha kamayishi (o‘zgarmas τ 
da) yo‘nalganlik diagrammasining torayishiga olib keladi, bunda qo‘shni vibratorlar 
orasidagi masofa oshadi, ya’ni aktiv qism kengayadi. 
va 
chegaraviy qiymatlari. Yassi LPA ning yo‘nalganlik diagrammasi Ye tekislikda N 
tekislikdagiga nisbatan torroqdir. N tekisligida yo‘nalganlik diagrammasini 
toraytirish uchun fazoviy logoperiodik antennalar quriladi.
Shunday qilib, vibratorli logoperiodik antenna chiziqli qutblangan antenna 
hisoblanib, chetki vibratorlar o‘lchamlaridan aniqlanadigan keng chastota 
polosasida elektr parametrlari deyarli o‘zgarmasdir 
UQT diapazoni logoperiodik antennasi ikki o‘tkazgichli liniyaga ulangan chiziqli 
vibratorlardan tashkil topadi (3.2-rasm). Qo‘zg‘atish ikki o‘tkazgichli liniya 
o‘tkazgichlaridan birining ichiga joylashtirilgan truba ko‘rinishida tayyorlangan 
koaksial kabel yordamida amalga oshiriladi. Koaksialdan ikkio‘tkazgichli liniyaga 
o‘xshash o‘tishda simmetriyalovchi qurilma talab qilinmaydi. Vibrator uzunliklari 
l
n
/l
n+1
= τ shartni qanoatlantiradi. Ishlash prinsipi QT diapazon antennalari bilan bir 
xildir. 
6.2-rasm. UQT diapazoni logoperiodik antennasi