Laboratoriya jumislari boyinsha qollanba

55-rasm. Induktiv qarshilikli o`zgaruvchan tok zanjiri

Bu holda g`altak uchlaridagi kuchlanish quyidagicha ifodalanadi: (187) Bundan g`altakdagi kuchlanish tebranishlari faza jihatdan tok kuchi tebranishlaridan qadar oldnnda bo`ladi deb ayta olamiz.

Buning ma`nosi shuki, g`altakda kuchlanish o`zining eng katta qiymatiga erishganda tok kuchi nolga teng yoki kuchlanish nolga teng bo`lgan paytda tok kuchi absolyut qiymati (moduli) bo`yicha eng katta bo`ladi.
Bunday zanjir uchun Om nizamini quyidagacha yoziladi:
(188)
Bu erdagi L ifoda induktiv qarshilik deb yuritiladi va quyidagicha belgilanadi:


(189)
Bu erda: -o`zgaruvchan tok chastotasi.
(189) dan doiraviy chastotaning induktivlikka ko`paytmasiga teng bo`lgan X<sub>L</sub> kattalik induktiv qarshilik deb ataladi va u o`z navbatida tokning chastotasiga va zanjirdagi induktiv­likka bo`liq. Agar X<sub>L</sub>  L ni e`tiborga olsak, tok kuchi va kuchlanishni ta`sir etuvchi qiymatlariga nisbatan Om nizamini quyidagicha yozamiz:
(190)
Endi aktiv qarshiligi R<sub>0</sub> reostatni va induktivligi L g`altakni o`zgaruvchan tok zanjiriga kiritaylik (56-rasm).

Bu holda zanjirning to`la qarshiligi (191) dan iborat bo`ladi va mazkur zanjir uchun Om nizami quyidagicha yoziladi: (192)

56-rasm. Aktiv va induktiv qarshilik kirgan o`zgaruvchan tok zanjiri.

Agar (191) tenglikdan X_L ni topsak ushbuni yoza olamiz:

bundan (193)
Yuqoridagi (189) teng­likdan induktiv qarshilikni va o`zgaruvchan tok chastotasini bilganimiz uchun induktivlikni aniqlay olishimiz mumkin:
(194)
Agar (193) tenglikdagi X<sub>L</sub> ning ifodasini (194) ga qo`ysak, natijaviy hisoblash formulasini hosil qilamiz:
(195)
Tajribalarda Z va R₀ larni aniqlagandan keyin (195) bo`yicha g`altakning induktivligini hisoblash mumkin. O`zgaruvchan tokning doiraviy chastotasi


ga teng.