Laboratoriya jumısı №5 Ammoniy nitrat alıw hám ammiaklı selitradaǵı komponentler analizi Ammiaklı selitra alıw

MINERAL TÓGINLER ISLEP SHÍǴARÍW TEORIYASÍ HÁM TEXNOLOGIYALÍQ ESAPLARÍ

5. 1-súwret. Azot oksidlerin jutıw ushın mólsherlengen kóbikli úskene

Málim bir waqıt ustap turılǵannan keyin (bir neshe minut ) kóbikli apparat tórine jıynawısh bakdan jetiwshi eritpe jiberiledi. Neytrallawǵa beriletuǵın eritpe quramında málim bir muǵdarda ammiaklı selitra hám 5-20% HNO₃ bolıwı kerek (oqıtıwshınıń tapsırig'i boyınsha ).
Esap tómendegi tártipte ámelge asırıladı. Mısalı, 100 gramm 10% li HNO3 olindi. Quramında 40% NH₄ NO₃ bolǵan eritpe alıw ushın kislotaǵa x gramm ammiaklı selitra qosılıwı kerek. Bunda :

Bunnan x=66, 66 jámi 166, 66 gramm eritpe alınadı hám odaǵı nitrat kislota muǵdarı : 10/166, 66 6% boladı. Sistemaǵa beriletuǵın ammiak muǵdarı kóbikli úskenege beriletuǵın suyıqlıq sarpı boyınsha HNO₃ ni neytrallaw reakciyasına muwapıq esaplanadı. Ammiak muǵdarı ammiak - hawa aralaspasındaǵı onıń konsentraciyasına hám málim tezlik menen gaz ótkeriw dawam etiw waqtine baylanıslı halda. Nitrat kislotanı ammiaktıń teoriyalıq muǵdarı menen tolıq neytrallawdaǵı anıqlanadı ammiaklı selitranıń ónimi 100% li dep alınıwı kerek. Ammiak-hawa aralaspasındaǵı ammiak konsentraciyasiga yoki kóbikli úskene degi onıń tezligine (0, 5-3 m/sek) baylanıslı halda ammiaktıń jutılmaǵan bólegi artıp qaladı hám ammiaklı selitra ónimi teoriyalıq muǵdarǵa salıstırǵanda kem boladı. Onı tómendegishe anıqlanadı.

Eger kórip shıǵılǵan esap mısalına itibar qaratılsa nitrat kislotanı tolıq neytrallawdan alınǵan baslanǵısh 166, 66 gramm eritpede ammiaklı selitra muǵdarı
MINERAL TÓGINLER ISLEP SHÍǴARÍW TEOTIYASÍ HÁM TEXNOLOGIYALÍQ ESAPLARÍ
boladı.
Bul jerde 80 hám 63 – sáykes halda NH₄NO₃ hám HNO₃ lerdiń molekulyar massaları, gramm.
Eritpede A gramm NH₄NO₃ anıqlanǵanda ónim (% esabında):
boladı.
Proccesti baqlaw usılları
Tájiriybeler dawamında tómendegi shamalar anıqlanadı :
- úskenege kirisiw degi ammiak hám hawa sarpı - differensial monometrli diafragma arqalı ;
- quyılatuǵın eritpe sarpı - reometr menen;
- úskenege kirisiwde ammiak-hawa aralaspasındaǵı ammiak konsentraciyası ; - kóbikli apparattan shıǵıs eritpedegi ammiaklı selitra muǵdarı ;
- kóbikli apparattan shıǵıs eritpe degi erkin nitrat kislota muǵdarı ; - kóbikli úskeneden alınatuǵın 100 ml suyıqlıq salmaǵı.
Nitrat kislota qatnasıwında ammiaklı selitranıń muǵdarı tómendegishe anıqlanadı. Analiz ushın 5. 2-suwretde kórsetilgen úskene jıynaladı. Reksiya kolbası 1 ge shlifli trubalı tamshı uslaǵısh 2 járdeminde suwlı suwıtqısh 3, germetik bekkemlengen jıynawısh 4 biriktiriladi. Reksiya kolbası tıǵınına tamshılaw varonkasi 5 ornatıladı. Eritpe úlgisi (3 gr) kolba 1 ge ótkeriledi jáne onı suw menen 150-200 ml ge shekem suyıltırıladı. Jıynawısh kolbaǵa 50 ml 0, 5 n H₂ SO₄ quyıladı.

5.2-rasm. Ammiaklı selitranı analiz qılıw ushın úskeneler.

1 – kolba; 2 – tamshı uslawshı nay; 3 – suwlı suwıtqısh; 4 – jiynawshı; 5 – tamshılatıw varonkası.